Żurawina jest rośliną posiadająca czerwone owoce o charakterystycznym cierpko-słodkim smaku, wykorzystywane w ziołolecznictwie i kosmetyce, jak również szeroko do produkcji domowych konfitur, dżemów, soków i innych przetworów kulinarnych.
Żurawina jest rośliną wieloletnią występującą dość powszechnie na torfowiskach Europy, Syberii i Kanady. Do Polski przywędrowała ze Skandynawii. W naturalnym środowisku spotkać ją można w wilgotnych lasach. W Polsce występują trzy gatunki żurawiny: błotną (rodzima), drobnoowocową oraz wielkoowocową. Owocuje w okresie jesiennym. Jej cierpki i kwaśny smak sprawia, że nie nadaje się do spożycia na surowo. Jest to jednak roślina wyjątkowa, chociaż mało doceniana. Od lat stosowana w medycynie ludowej, lecz dopiero na początku XX wieku potwierdzono jej dobroczynne właściwości. Kiedyś byłą nazywana „cytryną dla ubogich”, a teraz dzięki poznanym dobroczynnym właściwościom na organizm człowieka jej wykorzystanie staje się coraz bardziej popularne.
Świeże owoce dostępne są w okresie jesiennym i są doskonałym surowcem zielarskim. Owoce na susz powinny być bardzo dojrzałe, suszy się je w suszarni. W warunkach domowych najlepszą metodą przechowywania żurawiny jest zamrażanie, gdyż mrożone owoce nie tracą swych wspaniałych właściwości. Świeże owoce można przechowywać nawet do sześciu tygodni, dzięki zawartemu w nich naturalnemu konserwantowi. Najlepsze właściwości terapeutyczne posiada świeżo przygotowany sok z owoców. Na zimę warto przygotować konfitury lub dżemy z wyciśniętych owoców.
Owoce żurawiny posiadają wiele dobroczynnych składników takich jak witaminy: A, C oraz z grupy B; żelazo, magnez, wapń, fosfor i jod jak również błonnik, kwasy organiczne, węglowodany, antycjany, flawonoidy oraz taninę.
Dopiero w zeszłym stuleciu zbadano właściwości owoców żurawiny, potwierdzając jej korzystny wpływ na lepsze funkcjonowanie naszego organizmu i stanu naszej skóry. Zalecana jest w profilaktyce i walce ze stanami zapalnymi układu moczowego wywołanego przez bakterię E. Coli. Korzystnie wpływa na układ krwionośny, zapobiegając powstawaniu zakrzepów rozszerzając naczynia żylne, reguluje poziom cholesterolu. Potwierdzono również dobroczynny wpływ na komórki mózgowe, poprzez spowolnienie procesu starzenia i obumierania szarych komórek. Jest silnym antyoksydantem eliminującym wolne rodniki z organizmu. Polecana jest również w dietach i kuracjach odchudzających, działając wspomagająco na metabolizm poprzez oczyszczanie organizmu z toksyn. Odkryto również, iż dba o nasz uśmiech zapobiegając przed próchnicą, jak również innymi chorobami jamy ustnej i dziąseł. Dzięki zawartości naturalnych antybiotyków chroni układ pokarmowy przed niekorzystnymi dla nas bakteriami i grzybami, wpływa korzystnie przy wrzodach na żołądku, redukując ilość bakterii Helicobacter pylori.
Sok i herbata żurawinowa powinny zagościć na stałe w naszej kuchni, a w szczególności powinna być pita przez dzieci i osoby starsze.
Żurawina znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce, dzięki antyoksydantom spowalniającym starzenie się komórek. Dostępne serie kosmetyków i zabiegi pielęgnacyjno-odżywcze na bazie żurawiny skierowane są głównie do kobiet dojrzałych lub z przesuszona ziemistą cerą.
Świeżo przyrządzony sok z żurawiny ma najwięcej właściwości zdrowotnych. Możemy go przygotować w sokowniku. Na 1,5 kg owoców dodajemy ok. 1 kg cukry. Następnie sok przelewamy do szklanych słoików lub butelek, szczelnie zamykamy i schładzamy. Tak przyrządzony sok możemy przechowywać przez okres kilku tygodni.
Najlepszą metoda przechowywania żurawiny jest zamrożenie większej partii w lodówce i dodawanie jej do koktajli lub müsli. Smaczny koktajli żurawinowych przyrządzamy z pół szklanki żurawiny, szklanki jogurtu naturalnego, łyżki zmielonego, najlepiej sprażonego siemienia lnianego, łyżki miodu i cynamonu wedle uznania. Żurawinę należy zalać szklanką wody i podgrzać, aż do wrzenia. Do sparzonych owoców dodać miód oraz jogurt i całość zmiksować, a następnie dodać len i cynamon.
Nalewka żurawinówka, do której przyrządzenia potrzebujemy: 3 szklanki żurawiny, 2 szklanki wódki, 1 szk. spirytusu, 1,5 do 2 szk. cukru oraz laskę wanilii lub cukier wanilinowy. Żurawinę należy zamrozić w zamrażarce na 2-3 dni, następnie rozmrozić, rozdrobnić np. blenderem i dodać pokrojoną laskę wanilii, a następnie wódkę. Szczelnie zamknąć i odstawić na 9-14 dni. Po tym czasie przecedzić przez gazę, podgrzać i dodać spirytus (przy zimnym soku może wytrącić się galaretka). Cukier ewentualnie z cukrem wanilinowym rozpuścić w ok. 1/3 szk. gorącej wody. Po ostygnięciu połączyć płyny i odstawić na ok. 2 tygodnie. Po tym czasie jeszcze raz przefiltrować i przelać do butelek.
Barbara Górska