Chcąc skorzystać z prawa do bezpłatnej opieki zdrowotnej musimy posiadać ubezpieczenie zdrowotne, które mamy zagwarantowane m.in. na podstawie zatrudnienia. W przypadku utraty stanowiska przynoszącego nam comiesięczny dochód, pojawia się poważny problem związany z kwestią dostępu do bezpłatnego leczenia. Na jakich zasadach będziemy mogli z niego korzystać po zwolnieniu z pracy?
Utrata pracy dla większości osób będzie skutkowała ciężką sytuacją finansową. Niestety, nie jest to jedyne zmartwienie ludzi, którzy właśnie zostali na lodzie. Wraz z utratą stałej pracy przestają być odprowadzane wszelkie składki wynikające z tego tytułu, a w tym tak ważne ubezpieczenie zdrowotne. Konsekwencją tego jest pozbawienie dostępu do bezpłatnej ochrony zdrowotnej, co powoduje, że wraz z ustaniem ubezpieczenia w razie jakichkolwiek problemów ze zdrowiem, wszelkie koszty leczenia pokryjemy z własnej kieszeni. Ich wysokość wcale nie jest taka mała, szczególnie jeśli chodzi o leczenie szpitalne. Jak poradzić sobie z tym problemem, gdy nie każdego stać na takie wydatki w momencie utraty pracy, będącej głównym źródłem dochodu?
Jedną z możliwości wybrnięcia z tarapatów jest wykupienie ubezpieczenia na własną rękę. Wiąże się to oczywiście z płaceniem składek w pewnej wysokości, ale prawdopodobnie okaże się to finansowo korzystniejszym wyjściem, niż jednorazowa płatność np. za pobyt w szpitalu. W tym czasie starajmy się być oszczędnym, tzn. wydawać mniej na inne potrzeby, by zyskać fundusze na dobrowolne ubezpieczenie. Zdrowie jest ważniejsze, niż wszystko inne, nawet jeśli zapowiada to ubogie czasy i znaczące uszczuplenie naszego portfela.
Drugim wyjściem w takiej sytuacji jest rejestracja w powiatowym urzędzie pracy i uzyskanie statusu osoby bezrobotnej. Ten wariant daje gwarancję, że przez pół roku państwo opłaci za taką osobę składki ubezpieczenia podstawowego, umożliwiając bezpłatne korzystanie ze świadczeń zdrowotnych. Należy pamiętać, że to prawo przysługuje jedynie przez pierwsze pół roku, po czym, w przypadku dalszego braku pracy, dana osoba znów wróci do punktu wyjścia. Wtedy pozostanie tylko możliwość dobrowolnego ubezpieczenia i nadzieja na szybkie znalezienie pracy, gwarantującej odprowadzanie składek z tytułu stosunku pracy.
Kiedy wygasa ubezpieczenie zdrowotne?
W przypadku utraty pracy ustaje także ubezpieczenie zdrowotne. Na szczęście oddzielną kwestią jest tutaj prawo do bezpłatnego korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, gdyż nie wygasa ono zaraz po ustaniu ubezpieczenia zdrowotnego. Możliwość skorzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej mija po 30 dniach od rozwiązania umowy o pracę. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku przedsiębiorcy, który zamyka swoją działalność gospodarczą. Po 30 dniach kończy się również ubezpieczenie członków rodziny zmarłego ubezpieczonego. W przypadków uczniów i studentów ubezpieczenie zdrowotne wygasa dopiero po 4 miesiącach od ukończenia szkoły lub studiów albo od wykreślenia z listy uczniów lub studentów.
Chcesz korzystać z bezpłatnego leczenia? Zarejestruj się w urzędzie pracy
Tracąc pracę musimy pamiętać o zabezpieczeniu naszego prawa do bezpłatnej opieki zdrowotnej. Najprostszym sposobem na uzyskanie dostępu do bezpłatnego leczenia jest jak najszybsze zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy. Ubezpieczenie zdrowotne przysługuje wszystkim zarejestrowanym bezrobotnym. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy bezrobotny posiada prawo do zasiłku dla bezrobotnych, czy też nie. Osoba, która utraciła status bezrobotnego może korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej jeszcze przez 30 dni. Składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaci urząd pracy. Stanie się tak nawet wtedy, gdy stracimy prawo do zasiłku dla bezrobotnych lub od początku takiego prawa nie mieliśmy.
Uwaga! Jeśli stracimy status osoby bezrobotnej z naszej winy (np. nie podejmiemy proponowanej nam pracy lub nie stawimy się w urzędzie w wyznaczonym terminie), za leczenie będziemy musieli zapłacić z własnej kieszeni. Dowodem na to, że jesteśmy ubezpieczeni, jest zaświadczenie z urzędu pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego. Jest ono honorowane do końca terminu ważności (jest on podany w zaświadczeniu).
Szkolenia ze środków unijnych
Osoby uczestniczące w szkoleniach finansowanych ze środków Unii Europejskiej podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie mają innego tytułu do objęcia tym ubezpieczeniem. Możliwość skorzystania z takiego uprawnienia uzyskuje tylko ten z uczestników, który stypendium szkoleniowe. Ubezpieczenie zdrowotne przysługuje uczestnikowi w okresie odbywania szkolenia, na które został skierowany przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy. Po zakończeniu szkolenia ubezpieczenie wygasa w ciągu 7 dni od zakończenia szkolenia.
Czy możemy ubezpieczyć się dobrowolnie?
Z możliwości dobrowolnego ubezpieczenia się w NFZ mogą skorzystać osoby nieobjęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. W tym przypadku należy spełnić zasadniczy warunek, którym jest konieczność zamieszkiwania na terytorium Polski. Dobrowolne ubezpieczenie uzyskuje się w wyniku podpisania umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia, która uprawnia podpisującego oraz jego rodzinę do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Umowę zawiera się poprzez złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym w wojewódzkim oddziale NFZ. Stosowny druk otrzymamy w urzędzie lub możemy go pobrać z Internetu zaglądając na stronę www.nfz.gov.pl. Należy pamiętać o zabraniu ze sobą dowodu osobistego oraz dokumentu potwierdzającego ostatni okres ubezpieczenia. Może to być, np. zaświadczenie z zakładu pracy, potwierdzenie dowodu wpłaty z ostatniej składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, zaświadczenia potwierdzającego fakt ubezpieczenia z urzędu pracy. Ten drugi dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia jest bardzo ważny, bo jeśli mieliśmy przerwę w opłacaniu składek, czeka nas dodatkowa opłata. Jej wysokość zależy od tego, jak długa to była przerwa. Pieniądze musimy wpłacić na konto NFZ jeszcze przed podpisaniem umowy ubezpieczeniowej. Po podpisaniu umowy należy iść z nią do oddziału ZUS i dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Mamy na to 7 dni. Potem co miesiąc musimy opłacać składki. Dowodem na to, że mamy prawo do bezpłatnego leczenia jest umowa z NFZ wraz z drukiem zgłoszenia do ZUS i dowodem opłacenia składki za ostatni miesiąc. Wysokość składki dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego wylicza się na podstawie deklarowanego dochodu miesięcznego. Dochód ten nie może być jednak niższy niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, które wynosiło w trzecim kwartale 2012 roku 3689,81 zł. Przy tej kwocie składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wynosi 332,08 zł.
Uwaga! Wysokość składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne zmienia się co kwartał. Informacje o aktualnej wysokości składki można uzyskać w urzędzie lub w Internecie na stronie NFZ.
Kto odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne?
Ubezpieczenie zdrowotne to prawo do bezpłatnego leczenia w placówkach, które mają podpisana umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ). Na jego podstawie mamy prawo zapisać się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i specjalisty w wybranej przez nas przychodni, która ma podpisaną umowę z NFZ. Warto również zainteresować się, czy ubezpieczenie zdrowotne za granicą również zachowuje ważność. Nie we wszystkich krajach możemy liczyć na darmową służbę zdrowia.
W przypadku stałego zatrudnienia na etacie składki za nas odprowadza pracodawca. Wówczas, część naszej pensji ZUS przekazuje do NFZ. Zupełnie odmienną kwestią jest ubezpieczenie zdrowotne osoby bezrobotnej. W takiej sytuacji do ubezpieczenia zgłosić nas może pracujący współmałżonek w swojej firmie. Przy zgłoszeniu podaje się: imię, nazwisko, adres, a także numery PESEL i NIP. Odpowiedni druk zgłoszenia (ZUS ZCNA) wypełnia i wysyła do ZUS pracodawca. Takie zgłoszenie nie wiąże się z wyższą składką zdrowotną. W podobny sposób uzyskują ubezpieczenie dzieci lub, gdy jeden ze współmałżonków prowadzi własną firmę. Różnica jest tylko taka, że wtedy sam musi zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków swojej rodziny. Dowodem na to, że jesteśmy ubezpieczeni jest zaświadczenie wydane przez pracodawcę lub dowód opłacenia przez niego składki zdrowotnej. ZUS nie uznaje wolnych związków. W przypadku studentów, ubezpieczenie pokrywa rodzic lub opiekun prawny, ale tylko do 26 roku życia.
Tekst: Marta Giermasińska