Fragment łańcucha Pienin w postaci Pienin Właściwych (najbardziej atrakcyjnych przyrodniczo i widokowo) oraz Zielonych Skałek – (fragmentu Pienin Spiskich) objęta jest ochroną w postaci Pienińskiego Parku Narodowego. Skrajne miejscowości Parku – Czorsztyn i Szczawnica połączone są oznaczonym na niebiesko pieszym szlakiem turystycznym (główny szlak Pienin), którego pokonanie w ciągu jednego dnia nie powinno stanowić większego problemu. Po drodze turysta ma okazję wspiąć się m.in. na najbardziej atrakcyjne pod względem widokowym Trzy Korony (982 m n.p.m.) oraz Sokolicę (747 m n.p.m.).

Oprócz Parku Narodowego na terenie Pienin (a dokładnie w Małych Pieninach) występują rezerwaty przyrody i są bardzo chętnie odwiedzane przez turystów. Są to: „Biała Woda”, „Rezerwat Przyrody Zaskalskie-Bodnarówka”, „Wysokie Skałki” oraz „Wąwóz Homole” (uznawany za najpiękniejszy tego typu twór przyrody w Polsce). Po drugiej stronie Dunajca, czyli już za granicą, znajduje się słowacki Pieniński Park Narodowy. Swoistą wizytówką słowackich Pienin jest słynny Czerwony Klasztor.

Główne pienińskie miejscowości to Krościenko i Szczawnica (są to miejscowości uzdrowiskowe), inne to m.in. Sromowce, Niedzica, Czorsztyn.

Istotnym i precedensowym wydarzeniem w procesie ochrony przyrody w Pieninach było utworzenie tu jednego z pierwszych na ziemiach polskich rezerwatu przyrody. Jego celem była ochrona łąk wokół ruin zamku w Czorsztynie, a postał na prywatnych gruntach Stanisława Drohojowskiego z inicjatywy wybitnego botanika – prof. Władysława Szafera. Park Narodowy w Pieninach został oficjalnie utworzony na mocy rozporządzenia Ministra Rolnictwa, z dniem 1 czerwca 1932 r. jako pierwszy park narodowy w Polsce, natomiast już w roku 1924 z rządem Czechosłowacji zawarto porozumienie dotyczące wspólnego utworzenia przygranicznych terenów chronionych oraz uregulowania turystyki. Było to pierwsze w historii porozumienie rządów Polski i Czechosłowacji. Równocześnie z powstaniem parku narodowego po stronie polskiej, po stronie słowackiej utworzony zostaje Słowacki Rezerwat Przyrodniczy w Pieninach, tworząc pierwszy w Europie transgraniczny Park Natury. Słowacki Pieniński Park Narodowy powstaje w roku 1967. Dziś, dzięki kładce na Dunajcu w Sromowcach można bez problemów uprawiać „transgraniczną turystykę” w Pieninach.

Przepływający przez teren Pienin Dunajec tworzy na terenie parku narodowego najbardziej znany i najbardziej spektakularny przełom rzeczny w Polsce. Jedną z parkowych atrakcji jest spływ góralskimi tratwami Dunajcem właśnie. Trasa spływu początkowo była o 6,5 km dłuższa i zaczynała się spod Zielonych Skałek w Czorsztynie, potem – po wybudowaniu zapory na Dunajcu – została skrócona. Obecnie rozpoczyna się ona w Kątach – przysiółku Sromowców Wyżnych, a kończy w Szczawnicy lub Krościenku. Spływ Dunajcem trwa odpowiednio 2 godz. 15 min. /2 godz. 45 min. Przełomem Dunajca można także wędrować. Ze Szczawnicy do Czerwonego Klasztoru wiedzie tzw. Droga Pienińska.

Najbardziej znana pienińska legenda opowiada o żonie Bolesława Wstydliwego – Św. Kindze. Zgodnie ze starymi przekazami, księżna broniła się przed Tatarami w zamku, którego ruiny zobaczyć można w Pieninach jeszcze do dziś. Św. Kinga w czasie ucieczki próbując powstrzymać atakujących Tatarów rzucała za siebie kolejno różne przedmioty: z jej szczotki urósł las, z grzebienia powstały skały, a rzucona przez księżną wstążka zamieniła się w bystre i kręte wody Dunajca.

Czy wiesz, że:

1. Pieniński Park Narodowy jest najstarszym parkiem narodowym w Polsce (Park Narodowy w Białowieży powstał później) i jednym z najstarszych na świecie.

2. Gdyby próbować opisać Pieniny w zaledwie kilku słowach, brzmiałyby one tak: „duże góry w miniaturze”. Znajduje to odzwierciedlenie w liczbach. Pieniński Park Narodowy udostępnia 35km oznakowanych i świetnie przygotowanych szlaków turystycznych, odwiedza go natomiast ok. 0,6 mln osób rocznie, co powoduje, że Park ten ma największy spośród wszystkich polskich parków narodowych wskaźnik nasilenia ruchu turystycznego na 1ha.

3. Na niewielkim obszarze Pienin występuje ok. 1100 gatunków roślin, w tym 2 rośliny, które rosną tylko w Pieninach i nigdzie indziej na świecie (są to tzw. endemity), ponadto mnóstwo jest tu gatunków, które w Polsce występują tylko w Pieninach, jak np. chaber pieniński.

Tekst: Robert Kimbar

Marek Szymański (pracownik WODR w Poznaniu)

Fot. Robert Kimbar