Patrząc na sarnę dostrzegamy mądrość przystosowania się gatunku do przeżycia. Koźlęta sarny w pierwszych dniach życia nie mają własnego zapachu, dzięki temu drapieżniki nie mogą ich wyczuć.

Sarna to najmniejszy przedstawiciel rodziny jeleniowatych w Europie. Gatunek ten występuje licznie na terenie całej Polski. Według danych GUS na 2009 r. zinwentaryzowano około 750 000 sztuk.

Sarna charakteryzuje się bardzo delikatną i zgrabną budową ciała, poruszając się z gracją i elegancją w krajobrazie polno-leśnym. Masa jej ciała wynosi 20-32 kg. Samice są nieco mniejsze od samców. Długość ciała dorosłych zwierząt wynosi 79-131 cm. Ciało sarny jest wysmukłe i zgrabne o krótkim tułowiu i części tylniej wyższej niż przedniej. W sukni zimowej na pośladkach widnieje biała plama (lustro), pełni prawdopodobnie funkcję sygnału ułatwiającego utrzymanie się zwierząt w stadzie. Oczy (świece) są duże i ciemne, powieka górna z długimi rzęsami. Nogi (cewki) są długie i szczupłe, racice małe, wąskie i szpiczaste.

Sarna jest zwierzęciem bardzo urokliwym, swoją obecnością upiększa nasze krajobrazy, występuje we wszystkich lasach z licznymi zrębami i polanami, z gęstym podszytem otoczonymi łąkami i polami uprawnymi. W ciągu dnia zwykle chroni się w gęsto podszytych partiach lasu, latem również w zbożu, żeby o zmierzchu lub nieco wcześniej, nawet za dnia, wyjść na żer, na uprawy leśne, pola lub łąki. Rankiem wraca w gęstwinę lub w łany zbóż. Jej ruchy są żywe i pełne wdzięku, potrafi wykonywać zadziwiająco długie, łukowate skoki pokonując szerokie rowy, wysokie żywopłoty i krzewy. Dobrze pływa i nieźle się wspina po stromiznach. Jest przywiązana do swojego terytorium, gdzie czuje się bezpiecznie, podejmuje jednak długie wędrówki, aby zmienić rodzaj pożywienia i spotkać osobniki swojego gatunku.

Zaniepokojona sarna tupie przednimi cewkami, nasłuchuje i wietrzy, nagle przestraszona traci orientację i pędzi na oślep, uderzając w drzewa, płoty i inne przeszkody. Stosunkowo często można usłyszeć „szczekanie” zarówno kozy, jak i kozła, przypominające krótkie poszczekiwanie psa. Odżywia się urozmaiconym pokarmem roślinnym, zwykle zielonymi częściami roślin wszystkich gatunków, przeważnie traw, ziół, liśćmi i pączkami roślin drzewiastych, końcami gałązek, pędami jeżyn, malin, dzikich róż, żołędziami, grzybami, chętnie też dojrzewającymi zbożami. Lubi lizać sól i pić czystą wodę, choć zwykle zadowala się kroplami deszczu lub rosy spożywanymi wraz z liśćmi czy trawą. Sarny zimą skupiają się w duże stada, tzw. rudle, liczące niekiedy 30 lub więcej sztuk.

Kotna koza na przełomie maja i czerwca rodzi 1-2 koźlęta z rzędami białych plamek na ciele. Przez pierwsze dni matka pozostawia je same i zbliża się do nich tylko na czas karmienia, i jeśli przypadkowo znajdziecie takie spokojnie leżące na ziemi młode koźlęta, trzeba je koniecznie zostawić w spokoju i nie dotykać ich.

Zachęcam was do odpoczynku w lesie, czy to na spacerze, czy zbierając grzyby. Tylko osobisty kontakt z naturą pozwala nam prawdziwie odpocząć oraz umożliwia przeżycie niezapomnianych estetycznych doznań. Z pewnością, gdy zobaczycie delikatną i pełną wdzięku sylwetkę, wzbudzającą wasz zachwyt, będzie nią z pewnością osobliwie piękna i sympatyczna sarna.

Tekst: Waldemar Górski

Fot. Wiesław Sumiński