Wiosna to czas, kiedy możemy spotkać go prawie wszędzie. Warto więc skorzystać z jego dobroczynnych właściwości. Dodawany jest do sałatek lub herbat, można także zrobić z niego miód oraz przyrządzić aromatyczne wino. Mowa tu o mniszku lekarskim potocznie nazywanym mleczem lub dmuchawcem.
Mniszek jest rośliną pospolitą występującą prawie na całym świecie. Kwitnie od kwietnia do lipca. Jest rośliną miododajną. W zielarstwie jest jedną z roślin, na którą jest duże zapotrzebowanie, a surowcami zielarskimi są głównie liście i korzenie oraz same kwiaty.
Mniszek lekarski jest bogatą skarbnica cennych substancji takich jak: witaminy C, D, A oraz witamin z grupy B, garbniki, flawonoidy, potas, magnes, krzem, żelazo. Wykazuje on właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe, antyoksydacyjne i przeciwmiażdżycowe. Zawiera inulinę (obniżającą poziom cholesterolu, wzmacniającą układ odpornościowy, utrzymującą prawidłową florę jelit i obniżającą poziom cukru we krwi).
Posiada wszechstronne zastosowanie jako środek zwiększający wydzielanie żółci i zapobiegający tworzeniu się kamieni żółciowych. Ponadto działa moczopędnie i ma silne właściwości oczyszczające oraz detoksykujące. Stosowany zewnętrznie wspomaga leczenie trądziku oraz łagodzi podrażnienia skóry.
Liście mniszka zbiera się wczesną wiosną przed kwitnieniem, gdy nie są jeszcze gorzkie. Z liści i korzeni można uzyskać świeży sok, który polecany jest do przeprowadzenia wiosennej kuracji oczyszczającej oraz przy niewydolności wątroby, nerek i pęcherza żółciowego. Zalecana dawka 3 razy dziennie po kieliszku. Świeży sok szybko fermentuje, więc aby go utrwalić wystarczy dodać spirytusu (5 części soku do 1 części spirytusu) i przechowywać w lodówce. Świeże liści można dodawać do surówek. Warta polecenia jest surówka wzmacniająco-oczyszczającą. Aby ją przyrządzić należy zerwać młode liście mniszka i zalać je osoloną wodą, następnie pozostawić na pół godziny. Po odcedzeniu, osuszeniu i rozdrobnieniu dodać jogurt i przyprawić do smaku solą i pieprzem.
Kwiaty zbiera się wiosną. Po podsuszeniu nadają się jako dodatek do herbat. Ze świeżych kwiatów można przyrządzić także syrop, tzw. miód z mniszka, aromatyczne wino lub nalewkę.
Syrop z mniszka warto stosować przy zwalczaniu infekcji dróg oddechowych. Do przygotowania go potrzeba nam ok. 200 szt. samych kwiatków. Aby pozbyć się owadów należy ułożyć kwiaty na papierze, a następnie wypłukać w zimnej wodzie i odsączyć. Zalać ok. 0,5 l wody i gotować ok. 5 minut. Odstawić na noc. Rano odcedzić i wycisnąć przez płótno. Do odwaru dodać ok. 0,5 kg cukru oraz sok z 1/2 cytryny. Całość odparować na małym ogniu nie doprowadzając do wrzenia. Gotować przez 3-5 godz., aż uzyska się konsystencję syropu. Następnie przelać do słoików i przechowywać w lodówce. Syrop taki można spożywać z chlebem, stosować do pierników lub do sporządzania napojów orzeźwiających.
Wino kwiatowe. Do przygotowania go potrzebne są 4 szklanki przebranych i oczyszczonych kwiatów mniszka. Używając samych płatków, polepszamy smak wina. Drożdże winne do białych win przygotować według przepisu na opakowaniu. Do 4 litrów wody źródlanej dodać 1 kg miodu najlepiej mniszkowego i delikatnie podgrzać, aż do rozpuszczenia. Płatki mniszka włożyć do szklanego gąsiora, zalać roztworem wody z miodem, dodać obrane i pokrojone po 2 pomarańcze i 2 cytryny oraz przygotowane drożdże. Założyć korek z rurką fermentacyjną i pozostawić na 3 tyg. do fermentacji w ciepłym i nie nasłonecznionym miejscu. Wstrząsając co 2-3 dni. Po tym czasie odcedzić, przefiltrować przez bibułkę, przelać do butelek, zakorkować i odstawić do leżakowania na ok. 8-10 m-cy.
Nalewka z mniszka. Przygotowane ok. 5 dkg oczyszczonych kwiatów mniszka włożyć do szklanego słoja i zalać 1 litrem czystej wódki. Ustawić w słonecznym miejscu na 3 tygodnie. Następnie odcedzić, a kwity wycisnąć. Połączyć oba roztwory i dodać ok. 15 dkg miodu. Odstawić jeszcze na 1 tydzień. Po tym czasie przefiltrować i przelać do butelek. Pozostawić do leżakowania na ok. pół roku.
Tekst: Barbara Górska
Fot. Autorka