Znajdująca się na obrzeżach Zakopanego (przy drodze Oswalda Balzera, czy przy drodze z Zakopanego nad Morskie Oko) kaplica pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa, stanowiąca kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Topolowej Cyrhli popularnie nazywana jest kaplicą lub kościołem na Jaszczurówce. Nazwa miejsca pochodzi od występujących tu kiedyś salamander plamistych, które górale nazywali „jaszczurami”.
Autorem projektu tej budowanej w latach 1904-1907 kaplicy, ufundowanej przez rodzinę Uznańskich, był sam Stanisław Witkiewicz (ojciec Witkacego).
Wykonana z drewna kaplica na Jaszczurówce jest typowym przykładem stylu zakopiańskiego. Świątynię cechuje typowa konstrukcja zrębowa (inaczej wieńcowa) z podcieniami, a w samej konstrukcji ołtarza widać podobieństwo do drewnianej góralskiej chaty.
Całość stoi na wykonanej z kamienia granitowej podmurówce. Dwuspadowy dach natomiast kryty jest gontem. Ponad nim wznosi się nieduża wieżyczka z umieszczonym w nim dzwonem. Nad drzwiami wejściowymi umieszczona jest figura Chrystusa Frasobliwego. Cały budynek, a zwłaszcza okna i drzwi, jest bogato zdobiony góralską ornamentyką i wykonany w całości z drewna, bez użycia gwoździ.
Wewnątrz jednonawowego kościółka znajduje się zamknięte, prostokątne prezbiterium. Znajdują się tam ołtarz główny (funkcjonujący od momentu wybudowania świątyni) oraz wykonane w latach pięćdziesiątych ołtarze boczne. Nad głowami wiernych wisi imponujący dębowy żyrandol. Na ścianach bocznych znajdują się stacje Drogi Krzyżowej, namalowane na szkle w latach pięćdziesiątych przez Józefa Jana Jachimiaka.
W oknach po obu stronach ołtarza znajdują się witraże przedstawiające Matkę Boską Częstochowską i Ostrobramską a także herby Polski i Litwy, zaprojektowane przez Stanisława Witkiewicza. Po obu stronach tabernakulum znajdują się drewniane figury: z prawej – Św. Jana Chrzciciela, z lewej – Św. Antoniego. Ponad nimi umieszczona jest barwna płaskorzeźba Najświętszego Serca Pana Jezusa. Ołtarze boczne przedstawiają figurę Św. Józefa (ołtarz prawy) oraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (ołtarz lewy).
Formalnie rzecz biorąc, analizując kwestie jurysdykcji kościelnej, od momentu poświęcenia kaplicy w roku 1907, nie miała ona oddelegowanego wyłącznie dla niej duszpasterza, sprawującego nad nią – co ważne – stałą opiekę. Mimo że początkowo została przypisane do parafii Poronin, to jednak zasadniczo to głównie przebywający dla wypoczynku w górach dla wypoczynku księża sprawowali nad nią bieżącą opiekę.
Od roku 1948 do 1955 opiekę nad kościółkiem sprawowali księża marianie, a także kapelan sióstr urszulanek z Borów, potem decyzją Kurii odpowiedzialność za obiekt została powierzona misjonarzom z Olczy (część Zakopanego), a od roku 1983 opieka na kaplicą została powierzona księżom marianom z Topolowej Cyrhli.
Jednocześnie kaplica stoi na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, który jest jej formalnym właścicielem.
Brak stałego gospodarza skutkował nie zawsze zadowalającym stanem technicznym kościoła, który w czasie ponad stuletniej historii obiektu niejednokrotnie wymagał interwencji.
Najpierw w roku 1963 wyremontowano podcienie (w roku 1971 również prowadzono prace z tego zakresu, ale jedynie częściowo), w roku 1975 remont objął schody i część dachu.
Mimo wszystko jednak nie były to działania wystarczające, a kaplica po prostu niszczała. Szczęśliwie w roku 1977, decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z Nowego Sącza rozpoczął się trwający 4 lata, szeroko zakrojony remont. Prace konserwatorskie, w czasie których szczególnie dużą rolę odegrał ks. Jan Kowalik, proboszcz z Olczy, sięgały swym zakresem od spękanej podmurówki, poprzez zniszczonej rozwojem grzybów drewniane ściany, oczyszczenie elewacji, aż pod wieżyczki dachu. Dla ochrony przed pożarem zainstalowano instalację odgromową.
Dziś Kaplica na Jaszczurówce jest bardzo częstym punktem w planie wędrówek po Zakopanem i jego okolicach, a miejscowi mieszkańcy wybierają ją jako miejsce zaślubin.
Tekst: Robert Kimbar
Fot. Autor