Mimo groźnego wyglądu i potężnego poroża, łosie są zwierzętami łagodnymi i raczej nie zagrażają człowiekowi. Łoś to ssak kopytny z rodziny jeleniowatych, największy z obecnie żyjących przedstawicieli tego gatunku. Wyróżnia się siedem podgatunków łosia, z czego największy – alces alces gigas – zamieszkuje stan Alaska w USA, w Polsce występuje podgatunek łosia europejskiego (alces alces alces). Najczęściej można go spotkać w wilgotnych i podmokłych lasach, zaroślach wierzbowych, torfowisk, trzęsawisk, brach bagiennych i w pobliżu samych bagien. Dzięki dużym umiejętnościom przystosowawczym, łosiom nie przeszkadza zagospodarowywanie lasów, mogą też żyć blisko skupisk ludzkich. Głównym obszarem występowania tego ssaka są rejony północnej Europy i Azji oraz Ameryki Północnej, zwłaszcza Kanada i stan Alaska. Najwięcej łosi zamieszkuje Kanadę – nawet milion sztuk oraz Rosję – ok. 700 tys. sztuk W Polsce populacja łosia wynosi około 1600 osobników, które zamieszkują głównie Parki Narodowe – Biebrzański i Kampinoski.
W zależności od podgatunku, samiec łosia może mieć od 150 do nawet ponad 200 cm wysokości, 240 – 310 cm długości, ma bardzo krótki ogon, zwany też kwiatem, który rzadko przekracza 10 cm, a rozpiętość jego poroża dochodzi do niemal dwóch metrów. Dorosły osobnik waży od 550 do 750 kg, samice są o ok. 30 proc. mniejsze i lżejsze. Cechą wyróżniającą łosia i sprawiającą, że trudno jest go pomylić np. z jeleniem, jest, poza porożem, charakterystyczny tylko dla tego gatunku garb oraz narośl na podgardlu, zwana brodą. Łoś ma dużą głowę i potężną klatkę piersiową oraz barki, natomiast jego zad jest proporcjonalnie mniejszy i słabej umięśniony. Dzięki bardzo dużym i silnym racicom, łosie są w stanie swobodnie poruszać się po terenach podmokłych, bagnach czy śniegu. W idealnych warunkach, łosie potrafią biegać z prędkością dochodzącą do 50 kilometrów na godzinę. Skóra tych zwierząt pokryta jest bardzo gęstą, twardą i szorstką sierścią w ciemnym, niemal czarnym kolorze (z wyjątkiem brzucha, pachwin i nóg, które są dużo jaśniejsze). Co ciekawe, w przeciwieństwie do innych jeleniowatych, nawet nozdrza łosia są owłosione.
Łosie są zwierzętami roślinożernymi, a ich główne pożywienie stanowią pąki, liście i krótkopędy. Dzięki długim nogom, łosie mogą obgryzać rośliny drzewiaste nawet do wysokości dwóch metrów. Łosie obgryzają też drzewa, najchętniej jałowce, jodły, modrzewie, sosny i świerki. Dorosły łoś latem zjada dziennie nawet 30-50 kg pokarmu, zimą i wiosną wystarcza mu 10-15 kg. Łosie żerują też w wodzie, potrafią nurkować na głębokość do pięciu metrów, zostawać pod woda do 50 sekund i zjadać nawet bardzo nisko rosnące w niej rośliny, które znajdują za pomocą dotyku, podjadają również rosnące na obrzeżach zbiorników wodnych trawy.
Okres godowy łosia przypada na jesień i w zależności od kontynentu może trwać od września do listopada (Ameryka Północna) lub od sierpnia do października (Europa). W każdym sezonie rozrodczym samiec może zapłodnić nawet trzy samice, jednak nie buduje haremu, przy każdej z samic zostaje przez kilka tygodni po zapłodnieniu. Ciąża klępy (samicy) trwa ok. 8-9 miesięcy, a w jednym miocie rodzą się zazwyczaj jedno lub dwa, rzadziej trzy cielęta. Samce łosia dojrzałość płciową osiągają zazwyczaj w połowie trzeciego roku życia, samce o rok wcześniej. Przeciętna długość życia tego gatunku to 25 lat.
Głównym wrogiem naturalnym łosia są wilki, które często atakują i zabijają młode cielaki i stare, niesprawne osobniki, zdarza się też, choć dużo rzadziej, że padają one ofiarą niedźwiedzi. Łoś nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla ludzi, jednak sprowokowany może zaatakować. Największy problem stanowią jednak łosie wchodzące na drogę – zderzenie samochodu z tym potężnym zwierzęciem często kończy się śmiercią pasażerów. Szczególnie często do tego rodzaju wypadków dochodzi w pobliżu Kampinoskiego Parku Narodowego. W Polsce od dwunastu lat obowiązuje moratorium na polowania na jelenie – okres ochronny i zawieszenie polowań.
Tekst: Tomasz Bielan