Uchwalona przez parlamentarzystów nowelizacja ustawy o lasach to spory zastrzyk finansowy dla budżetu państwa. Zwłaszcza, że wpływy otrzymane od Lasów Państwowych w większości zostaną zagospodarowane przez samorządy na budowę bądź też poprawienie jakości dróg lokalnych, na co wiele mieszkańców czekało już od dawna.
Znowelizowana niedawno ustawa zakłada, że w latach 2014-2015 Lasy Państwowe wpłacą do budżetu państwa 1,6 mld zł. Na takie działanie pozwolą nowe przepisy, dzięki którym nastąpi ujednolicenie zasad gospodarki finansowej w Lasach Państwowych, co umożliwi w dodatku od 2016 r. przekazywanie do państwowej kasy aż 2 proc. wartości sprzedanego drewna. Jednakże przegłosowane rozwiązanie nie tylko porządkują finanse Lasów Państwowych, lecz również zawierają korzystne rozwiązanie dla dobrego, mądrego zagospodarowania środków, które znajdują się w ich dyspozycji.
Ponadto, znowelizowane przepisy wychodzą naprzeciw również i Lasom wprowadzając możliwość, aby w 2015 r. rząd, na wniosek ministra środowiska, mógł udzielić im zgody na niedokonanie wpłaty lub jej zmniejszenie. Byłoby to możliwe w uzasadnionym przypadku, czyli sytuacji wystąpienia szkody lub klęski żywiołowej, zmiany ceny sprzedaży drewna i popytu na nie, która mogłaby zagrozić realizacji planu gospodarczo-finansowego.
Warto wiedzieć! Znowelizowana ustawa upoważnia Radę Ministrów do udzielenia zgody na niedokonanie przez Lasy Państwowe wpłaty za 2015 r. albo na jej zmniejszenie. Rada Ministrów upoważniona jest do wyrażenia powyższej zgody w uzasadnionym przypadku, w szczególności w sytuacji wystąpienia szkody lub klęski żywiołowej, bądź zmiany cen sprzedaży drewna oraz zmiany popytu mogącej zagrozić realizacji planu gospodarczo-finansowego Lasów Państwowych.
Lasy Państwowe to ważna instytucja
Lasy Państwowe to największa w Unii Europejskiej organizacja zarządzająca lasami należącymi do Skarbu Państwa. Działając od 89 lat gospodaruje na prawie jednej trzeciej powierzchni Polski, zatrudniając blisko 26 tys. osób i generując sprzedaż drewna na poziomie kilkaset milionów złotych.
Dziś zdaniem ekspertów, ustawa o lasach posiada kapitalne znaczenie. Zwłaszcza, że już od wielu lat toczyła się dyskusja, jak zachowując status Lasów Państwowych można zwiększyć pożytek publiczny z pieniędzy, jakie wpływają do ich budżetu. I tak też narodził się pomysł „schetynówek”, które w ramach programu odbudowy dróg lokalnych cieszył się dużym powodzeniem zarówno wśród obywateli, jak i w samorządach. Niezależnie od stałego mechanizmu pozyskiwania dochodów budżetowych z państwowej jednostki organizacyjnej jaką są Lasy Państwowe przedłożona ustawa wprowadza także przepis, w myśl którego w latach 2014 i 2015 Lasy Państwowe dokonają wpłat do budżetu państwa z funduszu własnego w wysokości po 800 mln zł rocznie – z czego w każdym roku 650 mln zł zostanie przekazana na odbudowę dróg lokalnych. Reszta natomiast pozostanie w budżecie państwa.
Uwaga! Wpłata ma być dokonywana przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych w formie równych rat kwartalnych, w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału.
Natomiast, od 2016 r. danina zyskując trwały charakter wyniesie 2 proc. z przychodów uzyskiwanych Lasy Państwowe.
Uwaga! Pieniądze na schetynówki, którymi zarządzają wojewodowie zostały w 2014 roku mocno zmniejszone. Samorządy, które składały wnioski na dofinansowanie modernizacji dróg liczą na dofinansowanie rozpoczętych inwestycji jeszcze w 2014 roku.
Zdaniem ekspertów jest to wariant absolutnie bezpieczny, choć wiąże się z pewnymi trudnościami, które przy zachowaniu determinacji oraz samodyscypliny można pokonać. Wprowadzone regulacje zawierają w sobie dodatkowe zabezpieczenia, które zakładają, że od 2015 r. możliwe stanie się korygowanie odprowadzanej do budżetu państwa daniny, którą od 2016 minister środowiska będzie mógł częściowo umarzać czy odstępować od niej. W związku z tym, wprowadzony wariant jest w 100 proc. bezpieczny z punktu widzenia misji, jaką mają do wykonania Lasy Państwowe
Bez obaw
Znowelizowana ustawa wywołała wśród parlamentarzystów wiele kontrowersji, które w większości odniosły się do kwestii prywatyzacji lasów państwowych. Rozwiewając wszelkie wątpliwości należy sięgnąć do przepisów, które wprost mówią, że lasy stanowiące własność Skarbu Państwa nie podlegają przekształceniom własnościowym. Takie rozwiązanie znajdujące się w ustawie o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju nie znalazło się przypadkowo, ponieważ wskazany zapis został uchwalony w wyniku inicjatywy obywatelskiej, pod którą podpisało się ponad 129 tysięcy obywateli. Była to reakcja na pomysły i zamiary ówczesnej polskiej prawicy (AWS) dotyczące chęci prywatyzacji lasów państwowych. W tym czasie, PSL stanowczo sprzeciwiło się tym działaniom, stając na czele protestu społecznego, którego wynikiem było uchwalenie ustawy zakazującej przekształceń własnościowych lasów państwowych. Ponadto, chcąc wykluczyć w przyszłości działania prywatyzacyjne posłowie z Klubów PSL i PO złożyli projekt dodania do konstytucji zapisu uniemożliwiającego prywatyzację Lasów Państwowych, co uniemożliwi grę polityczną wokół tej instytucji. A przynajmniej utnie spekulacje, co do prywatyzacji.
Co się zmieni?
Przyjęte w ustawie zmiany dotyczą nie tylko pieniędzy, ale także sposobu rozliczania się z pozyskiwanego drewna. Nowe przepisy w praktyce dają leśnikom swobodę decydowania o ilości wycinanych drzew w ramach tak zwanych trzebieży, czyli selektywnej wycinki. Do tej pory tego typu zabiegi były częścią odgórnie ustalonych limitów, zatwierdzanych przez ministra środowiska. Tak przyjęty mechanizm miał równoważyć m.in. interesy gospodarcze z potrzebami ochrony przyrody.
Jednakże to nie jedyne zmiany, jakie znajdziemy w ustawie. Ujednoliceniu zasad gospodarki finansowej w Lasach Państwowych potraktowanej jako priorytet przegłosowanych na Wiejskiej rozwiązań, służyć ma wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym politykę rachunkowości dla wszystkich jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych ustalać będzie Dyrektor Generalny Lasów Państwowych, podczas gdy na gruncie obowiązujących przepisów zasady te mogły być ustalane również przez nadleśniczych. Choć dodany do ustawy zapis stanowi, że Lasy Państwowe prowadzą rachunkowość według zasad określonych w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r., poz. 330 i 613), to jednak nie zmienia to dotychczas obowiązującej reguły zgodnie z którą Lasy Państwowe prowadzą działalność na zasadzie samodzielności finansowej, pokrywając koszty działalności z własnych przychodów.
Kolejna z wprowadzanych w ustawie zmian dotyczy planu urządzenia lasu. Będąc jednym z istotnych elementów ochrony lasów i gospodarowania ich zasobami, zawiera podstawowe dokumenty gospodarki leśnej opracowywane dla konkretnego obiektu, które zawierają opis i ocenę lasu, a także cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej. W myśl obowiązujących przepisów plan urządzenia lasu powinien zawierać m.in. określenie zadań dotyczących ilości przewidzianego do pozyskania drewna, określonego etatem miąższościowym użytków głównych (rębnych i przedrębnych). Suma etatów użytkowania rębnego i przedrębnego traktowana jest zatem łącznie jako wielkość, którą w nadleśnictwie można przekroczyć tylko w związku ze szkodą lub klęską żywiołową. W uchwalonej obecnie ustawie przyjęto rozwiązania, w myśl których plan urządzenia lasu powinien zawierać m. in. określenie zadań dotyczących ilości przewidzianego do pozyskania drewna, określonego oddzielnie jako etat miąższościowy użytków rębnych oraz etat powierzchniowy użytków przedrębnych. Oddzielne rozliczanie miąższościowego etatu użytkowania rębnego ma pozwolić na pełne wykonywanie zadań z zakresu użytkowania rębnego i przedrębnego zgodnie z potrzebami hodowlanymi. Przekroczenie etatu w użytkach rębnych ponad wielkość określoną w planie urządzenia lasu będzie możliwe, tak jak dotychczas, w przypadku wystąpienia szkody lub klęski żywiołowej. W powyższym zakresie ustawa przewiduje również przepisy przejściowe, zgodnie z którymi plany urządzenia lasu zatwierdzone przed dniem wejścia w życie nowelizacji zachowują ważność przez okres na jaki zostały zatwierdzone, natomiast do planów sporządzonych ale niezatwierdzonych przed dniem wejścia w życie przedłożonej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
Podpisana przez Prezydenta RP ustawa wprowadza również regulacje statuujące podstawę prawną do przekazywania przez Lasy Państwowe środków finansowych do budżetu państwa. Tę podstawę stanowi regulacja dodana w art. 58a, zgodnie z którą Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych zobowiązana będzie do przekazywania do budżetu państwa części przychodów – w drodze dokonywania wpłaty na rachunek ministra właściwego do spraw środowiska w wysokości stanowiącej równowartość 2 proc. przychodów uzyskanych przez Lasy Państwowe ze sprzedaży drewna.
Uwaga! Wpłata ma być dokonywana za każdy kwartał kalendarzowy w terminie do trzydziestego dnia miesiąca następującego po tym kwartale.
W treści nowelizacji wskazano również wyraźnie, że przedmiotowa wpłata będzie stanowić dochód budżetu państwa, a organem właściwym w sprawach jej dotyczących będzie minister właściwy do spraw środowiska.
Uwaga! Ustawa przewiduje, że pierwsza wpłata równowartości 2% przychodów uzyskanych przez Lasy Państwowe ze sprzedaży drewna zostanie dokonana w 2016 r.
Samorządy już czekają na decyzje
Parlamentarzyści doprowadzając do zwiększenia wydatków budżetu planowanego na dofinasowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego w zakresie budowy i remontów dróg lokalnych, dali realną nadzieję na polepszenie infrastruktury drogowej wielu gmin. Teraz to one z niecierpliwością czekają na rządowe ustalenia co do zasad określających, do których samorządów trafią pieniądze z Lasów Państwowych w pierwszej kolejności.
Choć decyzja jeszcze nie zapadła, to jednak pomysłów jest sporo. Niektóre samorządy już teraz postulują za uprzywilejowaniem gmin w większości zalesionych. Inni natomiast są za tym, aby wesprzeć te regiony, w których Lasy Państwowe z lokalnych dróg korzystają najwięcej. Jednakże o tym jak będzie, przekonamy się dopiero za jakiś czas.