„Ciebie jedną kocham, cudowna rodzinna ziemio. Bądź błogosławiona, stworzona dla nas, abyś wspierała dusz naszych słabość, abyś powiększała uczuć małość, piękna, dobra, umiłowana karmicielko ziemio…” – pisał Stefan Żeromski o swej ziemi rodzinnej, ziemi świętokrzyskiej.

W 150 rocznicę urodzin wybitnego twórcy, władze i mieszkańcy regionu Świętokrzyskiego przygotowali cykl wydarzeń ku czci wieszcza, Stefana Żeromskiego – znakomitego prozaika, dramatopisarza oraz publicysty od urodzin związanego z Górami Świętokrzyskimi, ale przede wszystkim wielkiego patrioty, sławiącego uroki ziemi ojczystej i broniącego jej niepodległości.

Urodził się on 14 października 1864 roku w Strawczynie k. Kielc. W miejscowym kościele do dziś znajduje się metryka chrztu pisarza. Wychowywał się w Ciekotach u podnóża Pasma Masłowskiego w Górach Świętokrzyskich. Od 1874 roku uczył się w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach, gdzie obecnie znajduje się Muzeum Lat Szkolnych S. Żeromskiego (filia Muzeum Narodowego w Kielcach). Akcję wielu swoich utworów umieścił na Kielecczyźnie. Tytuł powieści „Wierna Rzeka” stał się nawet nową nazwą dla przepływającej na zachód od Kielc rzeki Łosośnej oraz stacji kolejowej w pobliżu Gnieździsk (linia Kielce-Włoszczowa). Miasto Kielce uhonorowało pisarza wielokrotnie – patronuje on wielu miejscom i obiektom. Oprócz szkoły i muzeum, imieniem pisarza nazwano: ulicę, skwer w centrum miasta, chorągiew Związku Harcerstwa Polskiego, teatr (w nim rzeźba przedstawiająca Żeromskiego autorstwa Zygmunta Kaczora).

„Związki wybitnego pisarza z ziemią świętokrzyską były zawsze żywe i są obecne w jego twórczości”, dlatego mieszkańcy województwa świętokrzyskiego czują wyjątkową więź z pisarzem i postanowili uczcić 150 rocznice urodzin Żeromskiego. Parlament polski nie ogłosił, pomimo starań, roku 2014 rokiem Stefana Żeromskiego, ale sejmik województwa świętokrzyskiego wystosował 30 kwietnia br. apel m.in. do instytucji kultury oraz samorządów z prośbą o włączenie się w organizację 150. rocznicy urodzin Żeromskiego. „Niech rok 2014 stanie się okazją do przypomnienia postaci i zasług tego wielkiego polskiego twórcy oraz popularyzowania jego dorobku literackiego” – podkreślili radni w apelu.

Konkursy, testy wiedzy, konferencje, wystawy, wykłady, okolicznościowe wydania powieści – to niektóre z pomysłów na uczczenie przypadającej w tym roku 150. rocznicy urodzin pisarza. Muzeum Narodowe wyszło także z inicjatywą upamiętnienia Żeromskiego na znaczkach pocztowych i monetach.

W obchody rocznicy urodzin Żeromskiego włączy się m.in. Muzeum Narodowe w Kielcach, którego oddziałem jest Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, Muzeum Wsi Kieleckiej, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. W. Gombrowicza, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Teatr im. Stefana Żeromskiego.

4 maja 2014 r.w Parku Etnograficznym w Tokarni zainaugurowano obchody 150 rocznicy urodzin Stefana Żeromskiego w ramach Festiwalu Filmów Niezwykłych. Odbyła się wtedy premiera cyfrowej wersji filmu pt. „Popioły” w reżyserii Andrzeja Wajdy, będącego ekranizacją powieści Stefana Żeromskiego o tym samym tytule. Zapoczątkowano również świętokrzyską sztafetę czytania Żeromskiego „150 x Żeromski”. Dzienniki Stefana Żeromskiego czytali znani aktorzy kina i teatru polskiego, m.in.: Anna Polony, Joanna Trzepiecińska, Alicja Jachiewicz-Szmidt, Krzysztof Globisz, Andrzej Seweryn, Leszek Teleszyński, Jan Nowicki, Stefan Szmidt oraz aktorzy z Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach: Beata Wojciechowska, Beata Pszeniczna, Marcin Brykczyński, Dawid Żłobiński oraz Wojciech Niemczyk. Sztafeta Literacka „150 x Żeromski czyli jak czytać ze zrozumieniem” realizowana jest we współpracy z Oddziałem Telewizji Polskiej Kielce.

W dniach 8-15 maja odbywa się Świętokrzyski Festiwal Słowa 2014 – wydarzenie to jest kontynuacją publicznego czytania dzieł Stefana Żeromskiego. 8 maja Muzeum Narodowe „przejęło” od Muzeum Wsi Kieleckiej tablet z utworami S. Żeromskiego. Ten symboliczny gest łączący nowoczesne narzędzia komunikacyjne i tradycyjny przekaz literacki w scenerii XVII-wiecznego Pałacu może być pretekstem do dyskusji zarówno o pięknie literatury, jak i o drogach jej upowszechniania. Akcja ta pod merytoryczną egidą Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach – to zaproszenie skierowane do wszystkich Polaków, zachęta do lektury dzieł S. Żeromskiego, najwybitniejszego prozaika, dramatopisarza, wziętego publicysty, który obok pracy literackiej poświęcał się również działalności społecznej. Laureata licznych nagród, pretendenta do literackiej nagrody Nobla. Pisarza, który podejmował w swej twórczości trudne problemy rzeczywistości społecznej, przekonany był bowiem o szczególnym posłannictwie literata, jego odpowiedzialności za kształtowanie losu narodu i Ojczyzny. Na początku spotkania Zbigniew Zamachowski odczytał fragmenty „Syzyfowych Prac”, „Dzienników” oraz dzieła „Snobizm i postęp”. Był to kolejny punkt akcji „150x Żeromski” sztafeta literacka w Roku Żeromskiego. Spotkaniu towarzyszyły prezentacje multimedialne oraz specjalnie przygotowana na tę okazję wystawa „Stefan Żeromski 150”. Zaprezentowane zostały rękopisy utworów Żeromskiego, portrety i zdjęcia pisarza, ilustracje do utworów wykonane, m.in. przez M. Żeromską, J.M. Szancera, S. Kobylińskiego, A. Uniechowskiego, jak również pierwsze oraz najciekawsze wydania jego dzieł. Planowane jest zaproszenie do udziału w Sztafecie Literackiej Pierwszej Damy Rzeczypospolitej Polskiej – pani Anny Komorowskiej oraz popularnych artystów m.in. Jerzego Stuhra. Akcja ta bardzo dynamicznie się rozwija – samorządy, instytucje publiczne, ale też firmy prywatne zgłaszają chęć udziału w Sztafecie. Zakłada się rozszerzenie zasięgu Sztafety Literackiej „150 x Żeromski, czyli jak czytać ze zrozumieniem” na inne województwa, z którymi związany był Stefan Żeromski, tj. Lubelskie, Mazowieckie, Pomorskie i Małopolskie.

Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach również czynnie włącza się w obchody urodzin swego patrona poprzez przygotowanie premiery spektaklu na podstawie powieści Stefana Żeromskiego „Dzieje Grzechu”. Premiera spektaklu „Dzieje grzechu” wg scenariusz Radosława Paczochy inspirowanego powieścią Stefana Żeromskiego w reżyserii Michała Kotańskiego, z muzyką Marcina Mirowskiego planowana jest na wrzesień 2014 r.

Do rocznicy urodzin pisarza przygotowuje się także Strawczyn (powiat kielecki), w którym to właśnie tam przyszedł na świat Żeromski. Miejsce jego narodzin jest upamiętnione pomnikiem usytuowanym przy drodze wojewódzkiej nr 748. W ramach obchodów zostanie odnowiona tablica edukacyjna oraz zostaną zorganizowane zajęcia dla uczniów z pobliskiej szkoły przypominające postać wybitnego pisarza kielecczyzny.

Kolejnym miejscem związanym z dzieciństwem pisarza są położone u stóp pasma Masłowskiego w Górach Świętokrzyskich – Ciekoty. W miejscu gdzie stał dom Żeromskich działa Centrum Edukacyjne „Szklany Dom” – od kwietnia do października 2014 r. zrealizowany jest tam projekt „Przestrzenie Stefana Żeromskiego – cykl imprez przybliżających postać pisarza w 150. rocznicę urodzin”. W ramach tego projektu zaplanowano m.in.: cykl otwartych dla publiczności wykładów przybliżających postać wielkiego pisarza; warsztaty fotograficzno-filmowe „Fotokasty” dla dzieci i młodzieży; przegląd ekranizacji prozy Stefana Żeromskiego – „Żeromski filmowo”; piknik literacki z inscenizacjami teatralnymi prozy Żeromskiego – „Imieniny Stefana”; warsztaty literackie „Stefan Żeromski – pisarz wobec wyzwań swoich czasów”; wystawę „Żeromski ze zbiorów Kazimiery i Andrzeja Zapałów” oraz koncert z okazji 150. urodzin Stefana Żeromskiego „Żeromski z muzyką”.

Kulminacyjnym punktem obchodów będzie organizowana przez Muzeum Narodowe, Wojewódzką Bibliotekę Publiczną oraz Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach ogólnopolska konferencja poświęcona twórczości Żeromskiego.

Serdecznie zapraszamy do udziału w opisanych uroczystościach ku czci Stefana Żeromskiego, (…) pisarza najgłębiej związanego z polską historią, obyczajem, kulturą, krajobrazem i całym polskim losem (…, który) był „doboszem”, wybijającym „znany takt”… (J.Z. Jakubowski ”Stefan Żeromski”), jak również na Świętokrzyski Szlak Literacki, w ukochane przez twórcę Kielce i Góry Świętokrzyskie.

Więcej informacji:

www.sejmik.kielce.pl

www.wrota-swietokrzyskie.pl

swietokrzyskie.travel

www.szklanydom.maslow.pl

http://zeromski.mnki.pl

http://mwk.com.pl/pl/sg/slider/716,gwiazdy_w_parku_etnograficznym_w_tokarni.html

http://www.teatr-zeromskiego.com.pl

http://www.wbp.kielce.pl