Lato to bez wątpienia najbardziej wyczekiwana pora roku. Czas wakacji, urlopów, wojaży w różne interesujące miejsca, spotkań z przyjaciółmi…, ale to także pora, gdy narażeni jesteśmy na wiele niebezpiecznych dla zdrowia przypadłości. Czołowe miejsce wśród nich zajmują zatrucia pokarmowe, które są zgubne dla naszego organizmu i mogą zepsuć nam wakacje. Co więc warto wiedzieć o zatruciach pokarmowych (nie tylko letnich) i jak się przed nimi uchronić?

Zatrucie pokarmowe czyli zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego występuje, po spożyciu pokarmu zarażonego wirusami lub bakteriami (np. E.coli, salmonellą, gronkowcem), mogą je powodować również grzyby lub substancje toksyczne – szczególnie dotyczy to małych dzieci, które wkładają do buzi brudne paluszki, różne przedmioty i wszystkiego próbują. Jego objawami są ból brzucha, wzdęcia, biegunka, ból głowy, mdłości, wymioty oraz częste, nadmierne wydzielanie śliny. Niekiedy pojawia się też gorączka. Zatrucie pokarmowe objawia się zwykle od 1 do 6 godzin po zjedzeniu zakażonego pokarmu. Dzielimy je w zależności od czynnika, który je wywołał na: zatrucia bakteryjne, wirusowe i grzybicze oraz spowodowane substancjami chemicznymi (o tych napiszemy osobno).

Zatrucia bakteryjne mogą być spowodowane spożyciem żywych komórek bakteryjnych lub ich toksyn. W zależności od mechanizmu powstawania dzielą się na intoksykacje (zatrucie spowodowane przedostaniem się do przewodu pokarmowego toksyny wydzielanej przez bakterie), infekcje (to zatrucia pokarmowe, w których bakterie kolonizują komórki nabłonka jelitowego. Przykładem takiego zatrucia jest najpowszechniejsza w naszym kraju bakteryjna infekcja pokarmowa pałeczkami Salmonella) i toksykoinfekcje (zatrucia mieszane, których czynnikiem przyczynowym jest zarówno bakteryjna kolonizacja nabłonka jelitowego, jak i toksyny wydzielane przez bakterie do światła jelita). Objawy bakteryjnych zatruć pokarmowych to przede wszystkim ból brzucha i biegunka o różnym wyglądzie i nasileniu. Zwykle w przypadku tego rodzaju zatruć wystarczające postępowanie to ścisła dieta z dużą ilością płynów (aby zapobiec odwodnieniu) i przyjmowanie węgla leczniczego. Jeśli biegunka nie ustępuje w ciągu doby i towarzyszą jej objawy ogólne (np. gorączka, ból brzucha), konieczna jest konsultacja lekarska i podanie leków – najczęściej antybiotyków.

Wirusowe zatrucia pokarmowe to zatrucia wywoływane przez różne rodzaje wirusów z wielu grup systematycznych. Najczęściej przybierają postać zapalenia żołądka i jelit, które objawia się wymiotami i biegunką. Leczenie to przede wszystkim ścisła dieta i uzupełnianie płynów. Wirusowe zatrucia pokarmowe są szczególnie częste u małych dzieci. W tej grupie wiekowej w trakcie leczenia szczególnie ważne jest uzupełnianie płynów, ponieważ dzieci są bardziej narażone na większe odwodnienie.

W przypadku podejrzenia zatrucia pokarmowego bardzo ważne jest szybkie podjęcie kroków zmierzających do pozbycia się trucizny z organizmu, czyli jak najszybsze podanie odtrutki i wywołanie wymiotów.

Do najważniejszych odtrutek należą:

• Ÿwęgiel leczniczy (aktywowany) wspomaga usuwanie wielu toksyn, a także zmniejsza podrażnienie błon śluzowych. Węgiel jest szczególnie przydatny przy zatruciach grzybami, lekami, alkaloidami. Stosuje się w dawce: 20-30 g(2-4 łyżki stołowe) węgla rozpuszczone w 200-400 ml wody. Zamiast węgla możesz użyć rozdrobnionego i świeżo zwęglonego chleba,
• Ÿbiałko jaj kurzych, które łączy się z metalami ciężkimi, zobojętnia działanie kwasów i zasad. Dawka: 3-4 białka na pół litra wody,
• mąka zbożowa, kukurydziana, ryżowa lub kartoflana – rozrobiona z wodą chroni błonę śluzową żołądka przed substancjami żrącymi,
• mleko odtłuszczone, które stosuje się tylko przy zatruciach substancjami żrącymi, natomiast przeciwskazaniem są zatrucia substancjami rozpuszczalnymi w tłuszczach (np. związki owadobójcze).

Jak ustrzec się zatrucia? Przede wszystkim trzeba przestrzegać zasad higieny przy przygotowywaniu posiłków i jedzenia poza domem. Niezwykle istotne jest mycie rąk i przyzwyczajanie do tego dzieci. Należy zawsze myć spożywane na surowo owoce i warzywa, unikać spożywania częściowo rozmrożonych lodów i potraw zawierających majonezy, sosy i kremy oraz grzybów kupowanych od przygodnych handlarzy przy drodze.

Tekst: Agata Kozłowska