Agencja Nieruchomości Rolnych w okresie swojej ponad 22-letniej działalności realizowała różnorodne zadania wynikające z polityki państwa w odniesieniu do rolnictwa. W początkach działalności Agencji dzierżawa była podstawowym sposobem zagospodarowania nieruchomości rolnych. Obecnie najważniejszym zadaniem Agencji jest prywatyzacja państwowych gruntów z korzyścią dla gospodarstw rodzinnych poprzez sprzedaż.
W tym celu znowelizowano ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 16 września 2011 r. Umożliwiła ona Agencji wyłączenie z większych obszarowo dzierżaw 30 proc. użytków rolnych. Dzięki temu do 2017 r. do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa trafi ponad 77 tys. ha gruntów, głównie na terenie województw: zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, warmińsko-mazurskiego i dolnośląskiego.
W latach 2012-2013 wyłączono prawie 48 tys. ha. Niemal połowę z nich sprzedano rolnikom jeszcze w ubiegłym roku. Pozostały areał – z uwagi, że grunty były wyłączone w czwartym kwartale 2013 r., więc są na różnym etapie przygotowania (podziały geodezyjne, wycena, ogłoszone wykazy i przetargi, wyłonieni kandydaci na nabywców) – będzie systematycznie wystawiany do sprzedaży na przetargach ograniczonych. Ponadto w latach 2014–2017 zostanie wyłączone kolejne 29,5 tys. ha gruntów.
Warto również odnotować, że do Zasobu powróci ok. 199,2 tys. ha gruntów z wygasających umów dzierżawy, dla których dzierżawcy odrzucili zaproponowane warunki w zakresie wyłączeń 30 proc. Termin wygaśnięcia ostatnich umów przewidziany jest w 2033 r.
Skuteczność przetargów ograniczonych
Działania Agencji są przede wszystkim bardzo korzystne dla rolników indywidualnych. Obecnie Agencja nie sprzedaje ziemi rolnej na wolnym rynku. Wszystkie działki o przydatności rolniczej kierowane są na przetargi ograniczone, w których mogą i biorą udział tylko rolnicy indywidualni. Każda działka o powierzchni powyżej5 hajest oferowana tylko i wyłącznie rolnikom na powiększenie gospodarstw rodzinnych. W ubiegłym roku Agencja zorganizowała 4300 przetargów ograniczonych, na których rolnicy kupili 34 tys. ha. W bieżącym wynik będzie zbliżony, co potwierdzają statystyki . W I połowie 2014 r. przeprowadzono prawie 1600 przetargów ograniczonych na powierzchnię 17,4 tys. ha, z czego prawie 1100 było skutecznych i sprzedano na nich ponad 13,5 tys. ha. Skuteczność przetargów ograniczonych jest więc zdecydowanie większa niż nieograniczonych.
Oprócz trybu przetargowego Agencja sprzedaje grunty w ramach pierwszeństwa w nabyciu (bez przetargu), które przysługuje byłym właścicielom nieruchomości i ich spadkobiercom oraz dotychczasowym dzierżawcom. W 2013 r. Agencja sprzedała im 88 tys. ha. Natomiast w pierwszym półroczu 2014 r. dzierżawcy w ramach pierwszeństwa w nabyciu zakupili już 33,6 tys. ha.
Dotychczas na bazie gruntów państwowych powstało ponad 5 tysięcy gospodarstw 100-hektarowych, a 330 tysięcy gospodarstw rodzinnych powiększyło swój areał o 5 hektarów.
Wysoka sprzedaż
Agencja Nieruchomości Rolnych od kilku lat sprzedaje w ciągu roku ponad 100 tys. ha gruntów, a w 2013 r. sprzedała 147,7 tys. ha gruntów, tj. o 12 proc. więcej niż rok wcześniej. Odnotowany w ub. r. poziom sprzedaży był najwyższy od 2003 r. Ta wysoka sprzedaż była pozytywną odpowiedzią rolników na najlepszą w historii działalności Agencji ofertę zakupu państwowych gruntów na zasadach preferencyjnych. Zasady te są kontynuowane również w bieżącym roku. Polegają one na tym, że rolnicy, którzy nabędą ziemię w celu utworzenia lub powiększenia gospodarstwa rodzinnego, mogą korzystać m.in. z możliwości rozłożenia przez ANR płatności na roczne lub półroczne raty z oprocentowaniem w wysokości 3,75 proc. rocznie, na okres do 15 lat, pod warunkiem, że jeszcze przed zawarciem umowy wpłacą co najmniej 10 proc. ceny nieruchomości. Te optymalne rozwiązania dla rolników Agencja wypracowuje z organizacjami społecznymi, które najlepiej znają popyt na ziemię na swoim terenie oraz są w stanie zabezpieczyć interesy rolników przez uniemożliwienie zakupu gruntów przez osoby do tego nieuprawnione.
W 2014 r. ANR planuje sprzedać ogółem 125 tys. ha gruntów. Osiągnięcie tego rezultatu raczej nie będzie stanowiło problemu. W pierwszym półroczu br. Agencja sprzedała 57,4 tys. ha, tj. 99 proc. powierzchni zaplanowanej na I półrocze, a zawsze drugie półroczne jest pod względem sprzedaży zdecydowanie lepsze. Te doskonałe wyniki sprzedaży osiągane w ostatnich latach są tym bardziej godne uwagi, że Zasób WRSP jest coraz mniejszy, a ceny gruntów od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. systematycznie rosną.
W Zasobie WRSP na koniec czerwca br. pozostawało nadal 1,57 mln ha, w tym w dzierżawie 1,18 mln ha, gruntów będących w innych formach nietrwałego rozdysponowania oraz gruntów obcych było 143 tys. ha, a gruntów do rozdysponowania – 250 tys. ha.
Stabilizacja cen
Czynnikiem sprzyjającym wzrostowi sprzedaży jest stabilizacja cen państwowej ziemi, jaką odnotowano w II kwartale br. Średnia cena gruntów rolnych sprzedanych przez ANR w II kwartale 2014 r. wyniosła 23 589 zł za1 hai była niższa o 577 zł, czyli o 2,4 proc., od odnotowanej w I kwartale br. Najwyższe ceny – powyżej 30 tys. zł/ha – odnotowano w czterech województwach: dolnośląskim, wielkopolskim, opolskim i kujawsko-pomorskim. Natomiast najtańsza ziemia rolna była w województwach: podlaskim i lubelskim – ponad 15 tys. zł/ha. Warto odnotować, że najwyższe średnie ceny gruntów rolnych w II kw. br. uzyskano w grupie obszarowej300 hai więcej – 27,6 tys. zł za1 ha, najniższe zaś w grupie od 1–10 ha – 21,4 tys. zł.
Atrakcyjne nieruchomości inwestycyjne
Agencja dysponuje również największą w regionie Europy Środkowo-Wschodniej ofertą nieruchomości atrakcyjnych inwestycyjnie. Jest ona skierowana głównie do przedsiębiorców. W puli około 100 tys. ha rozmieszczonych na terenie całego kraju, niemal dwie trzecie tych terenów znajduje się w granicach administracyjnych miast lub wokół nich oraz w specjalnych strefach ekonomicznych. Działki te przeznaczane są pod zabudowę mieszkaniową, przemysłową, handlowo-usługową, a także sportowo-rekreacyjną. Ich cechą wspólną, poza atrakcyjną lokalizacją, jest przejrzysty stan prawny i jasno określone procedury nabywania.
W pierwszym półroczu br. Agencja sprzedała923 hagruntów nierolnych, ze średnią ceną za1 hawynoszącą 175 tys. zł. Wynik sprzedaży zbliżony jest do niemal rocznej sprzedaży gruntów nierolnych w latach 2004-2006, która wynosiła odpowiednio:946 ha,999 hai919 ha. W latach 2011–2013 ANR sprzedawała grunty nierolne na poziomie 1100–1300 ha rocznie. Należy więc przypuszczać, że na koniec 2014 r. sprzedaż będzie zbliżona do sprzedaży uzyskiwanej w jednym z trzech ostatnich lat.
W ofercie Agencji znajdują się także historyczne pałace, dwory i folwarki przejęte po II wojnie światowej przez państwo, z których większość znajduje się na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. ANR co roku sprzedaje około 20 zabytkowych kompleksów i tyle też czeka obecnie na nabywcę.
Rośnie liczba umów dzierżawy
Dzierżawa jest głównym kierunkiem nietrwałego rozdysponowania i zagospodarowania Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Od początku działalności do końca 2013 r. ANR wydzierżawiła ponad 4,68 mln ha (część gruntów więcej niż jednokrotnie), podpisując około 316,4 tys. umów. Obecnie w dzierżawie jest jeszcze 1,18 mln ha gruntów, na podstawie ponad 59,6 tys. zawartych umów. W latach 1993-1995 Agencja wydzierżawiała rocznie ok. 1 mln ha gruntów Zasobu. Największa część Zasobu była w dzierżawie w 1996 r. (2,9 mln ha). Od tego roku systematycznie spada areał wydzierżawianych nieruchomości. Warto odnotować, że w latach 2010-2012 wydzierżawiono tyko 40 tys. ha. Miniony rok był pierwszym od wielu lat, w którym odnotowano wzrost nowo zawartych umów dzierżawy. W 2013 r. Agencja wydzierżawiła 29,7 tys. ha na podstawie ponad 1650 umów dzierżawy. Była to 2,5-krotnie większa powierzchnia niż w 2012 r. Zwiększenie tej formy zagospodarowania nieruchomości rolnych można uzasadnić między innymi wydzierżawieniem gruntów, które nie mogą być szybko sprzedane. W ten sposób grunty są wykorzystywane rolniczo i czynsz dzierżawny płacony jest systematycznie. W tym roku obserwuje się dalszy wzrost wydzierżawianych gruntów. W pierwszym półroczu br. wydzierżawiono ponad 43,2 tys. ha na podstawie ponad 3,8 tys. zawartych umów.
Czynsz dzierżawny przez wiele początkowych lat działania Agencji był stabilny i oscylował wokół równowartości 2 dt pszenicy rocznie za1 ha. Natomiast od 2004 roku poziom czynszu dzierżawnego za grunty rolne systematycznie wzrasta. W 2013 r. przeciętny czynsz w równowartości pszenicy za1 hawyniósł 9,3 dt. Obecnie średnia wysokość czynszu dzierżawnego dla gruntów wydzierżawionych przez Agencję w I półroczu 2014 roku wyniosła 12,2 dt/ha.
Biuro Rzecznika Prasowego