Syndrom chronicznego zmęczenia (w skrócie CFS od angielskiego Chronic Fatigue Syndrome), nazywany także zespołem przewlekłego zmęczenia, to bardzo złożona dolegliwość, którą cechuje wyniszczające organizm zmęczenie. Jest ono tak ogromne, że komplikuje codzienne obowiązki, a nawet najdłuższy sen i odpoczynek go nie zmniejszają. Od niedawna jest uznawany za chorobę cywilizacyjną. Przede wszystkim narażone na niego są młode, aktywne kobiety zmagające się z nadmiarem obowiązków, ale dotyka on także przedstawicieli takich grup zawodowych jak lekarze, pielęgniarki, duchowni, psychoterapeuci czy nauczyciele. Co dziwne – często dotyka też osób przechodzących na emeryturę.
Jakie są objawy CFS?
Pierwszym, co powinno nas zaniepokoić jest występujące przez co najmniej 6 miesięcy stałe uczucie zmęczenia zarówno fizycznego, jak i psychicznego, które nie ustępuje nawet po odpoczynku i wpływa na aktywność chorego. Chorobie tej towarzyszą także objawy niekojarzące się bezpośrednio ze zmęczeniem, takie jak: ból gardła, bolesne, powiększone węzły chłonne (zwłaszcza szyjne i pachowe), bóle mięśni i stawów (ale bez cech zapalenia i obrzęków), bóle głowy (jednak o innym charakterze niż bóle, które pojawiały się przed chorobą), złe samopoczucie po wysiłku, utrzymujące się ponad 24 godziny, zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzenia snu (często większe zmęczenie po przebudzeniu niż przed pójściem spać).
Diagnozowanie syndromu chronicznego zmęczenia jest bardzo trudne, głównie ze względu na towarzyszące mu dolegliwości. We wstępnej diagnozie lekarz musi przeprowadzić dokładne badania wykluczające inne choroby, których objawem jest… zmęczenie. Są to m.in. anemia, niedoczynność tarczycy, cukrzyca, choroby płuc, serca, nerek, borelioza, nowotwory. Zmęczenie może także towarzyszyć niektórym zaburzeniom psychicznym, dlatego także one muszą zostać wykluczone. Objawy syndromu chronicznego zmęczenia należy potwierdzić wykonaniem badań laboratoryjnych, m.in. morfologii krwi, OB, analizy moczu, stężenia Ca i P we krwi, glukozy, kreatyny, mocznika oraz badaniem poziomu hormonów tarczycy.
Jakie są przyczyny CFS?
Lekarze zwracają uwagę na szereg czynników sprzyjających rozwojowi CFS. Są to zakażenia wirusowe – tzw. czynnik zakaźny powodujący zaburzenia immunologiczne – zaburzenia metabolizmu kwasu mlekowego w mięśniach i obecność enterowirusa w mięśniach (powinny o tym pamiętać osoby aktywne fizycznie, np. biegacze) czy niedobory składników odżywczych (uwaga dla stosujących długotrwałe i bardzo restrykcyjne diety). Nie bez znaczenia jest też styl życia i wszechobecny dziś stres.
Jak leczy się CFS?
Zespół przewlekłego zmęczenia może być mylony z innymi schorzeniami, np. niedoczynnością tarczycy, chorobami nowotworowymi, infekcjami, zaburzeniami immunologicznymi, zakażeniem wirusem HIV, chorobami reumatycznymi, a także z chorobami psychicznymi. Warto wykluczyć, zatem zaburzenia nastroju w postaci depresji, która może objawiać się podobnie jak CFS, czyli poprzez permanentne uczucie znużenia, apatii, ospałości, abulii i braku inicjatywy.
W leczeniu syndromu chronicznego zmęczenia ważne jest określenie przyczyny problemu, np. uzupełnienie niedoboru składników odżywczych. Dużą rolę odgrywa także zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości snu. Chorzy powinni regularnie uprawiać jakiś sport. Zaleca się przyjmowanie witamin z grupy B oraz zioła – żeń-szeń, miłorząb japoński, imbir, magnez i żelazo. Ponieważ CFS jest schorzeniem bardzo złożonym, w jego leczeniu ważne jest połączenie różnych terapii – zaleca się podawanie odpowiednich leków oraz psychoterapię, fizjoterapię, terapię bólu, a nawet hipnozę.
Najlepsze wyniki w przypadku osób cierpiących na CFS daje zazwyczaj terapia w grupie. Jej członkowie wspierają się wzajemnie, dzięki czemu każdy chory nie ma poczucia pozostawienia samopas ze swoimi problemami.
Podczas terapii pacjent pracuje z terapeutą. Terapia pozwala dotrzeć do sedna trosk i zmienić sposób myślenia oraz zachowania pacjenta, nauczyć go sposobów radzenia sobie z problemami oraz nowych sposobów funkcjonowania w życiu codziennym.
Na zakończenie jeszcze jedna uwaga – nie należy mylić wiosennego zmęczenia, które jest reakcją na zimowy brak światła słonecznego, ruchu i niewłaściwe zimowe odżywianie z syndromem chronicznego zmęczenia.