Od prawie 30 lat komórki macierzyste z krwi pępowinowej są pobierane, przechowywane i stosowane w leczeniu wielu chorób. Przede wszystkim służą dzieciom, od których zostały pobrane i ich najbliższym, ale są też z powodzeniem przeszczepiane osobom obcym. Przy ich pomocy można już, zdaniem specjalistów, leczyć ok. 70 chorób, m.in. nowotwory złośliwe – ostre białaczki, chłoniaki; anemie złośliwe, złożony niedobór odporności, osteoporozę, niektóre postaci udarów mózgu, wad serca. Trwają intensywne próby wykorzystania komórek macierzystych do zwalczania chorób Alzheimera i Parkinsona, stwardnienia rozsianego, cukrzycy oraz niektórych chorób autoimmunologicznych i dziedzicznych. Naukowcy sądzą, że można również tymi komórkami „wypełniać” uszkodzone fragmenty narządów wewnętrznych, np. wątroby czy mięśni. Równocześnie na całym świecie toczy się gorąca dyskusja na temat ich pozyskiwania, przechowywania i wykorzystania. Szczególny sprzeciw budzi to, co wielu etyków nazywa wprost „hodowlą organów”. Warto więc przyjrzeć się bliżej zarówno krwi pępowinowej, jak i pozyskiwanym z niej komórkom macierzystym.

Czym są krew pępowinowa i komórki macierzyste?

Krew pępowinowa to krew, która pozostaje w pępowinie i łożysku po narodzinach dziecka. Jest ona cennym źródłem komórek macierzystych, które mogą być w przyszłości wykorzystane w leczeniu wielu chorób.

Komórki macierzyste to tzw. komórki pnia, które mają dwie właściwości – zdolność do nieograniczonej liczby podziałów (samoodnawiania) oraz różnicowania (przekształcania się) w inne typy komórek.

Jak pobiera się krew pępowinową?

Krew pępowinowa jest pobierana z pępowiny tuż po narodzinach dziecka i przecięciu pępowiny. Pobiera ją przeszkolona w tym zakresie położna. Osoba taka musi mieć podpisaną umowę z bankiem krwi, dlatego rodzice zdecydowani na jej pobranie i przechowanie powinni wcześniej sprawdzić, czy w wybranym szpitalu położniczym jest taka możliwość. Samo pobranie trwa ok. pięciu minut. Jest proste, nieinwazyjne, całkowicie bezbolesne i bezpieczne dla dziecka i matki, oraz nie wpływa na przebiegu porodu. Krew pępowinową można pobrać też podczas cesarskiego cięcia. W trakcie porodu pobiera się także do badania próbkę krwi matki.

Pobranie krwi pępowinowej trzeba jednak przygotować wcześniej – należy wybrać bank, w którym będzie ona przechowywana, podpisać z nim odpowiednią umowę, zwykle także z banku otrzymuje się zestaw do pobrania i transportu krwi – specjalny pojemnik zawierający płyn konserwujący, zapobiegający procesowi jej krzepnięcia (daje to czas na dostarczenie krwi do laboratorium, jej badanie i preparowanie do dalszego przechowywania).

W banku krew pępowinowa jest badana pod kątem czystości bakteriologicznej i wirusologicznej.

Jak przechowuje się krew pępowinową?

Po badaniach z krwi wyizolowuje się z niej komórki macierzyste. Trafiają one do kasety, która jest umieszczona w specjalnym pojemniku. Przechowuje się je w komorze wypełnionej oparami ciekłego azotu (w temperaturze poniżej minus 196°C). Najstarsze komórki macierzyste, których jakość sprawdzono, miały 24 lata.

Słów kilka o historii

Po raz pierwszy zastosowano przeszczepianie komórek macierzystych z krwi pępowinowej w 1988 r., a pierwszym pacjentem był amerykański chłopiec Matthew Farrow, cierpiący na niedokrwistość Fanconiego – uwarunkowaną genetycznie chorobę, która prowadzi do zwyrodnienia kości i zwiększa predyspozycję do nowotworów. Pod kierunkiem francuskiej lekarki, hematologa prof. Eliane Gluckman przeszedł on w Paryżu pierwsze na świecie przeszczepienie komórek z krwi pępowinowej siostry, które były identyczne pod względem antygenów zgodności tkankowej. Dziś Matthew jest w pełni zdrowym 30-latkiem, mężem i ojcem. Pierwszy udany polski przeszczep krwi pępowinowej miał miejsce w 1994 r. – u chłopca cierpiącego na ostrą białaczkę szpikową. Komórki macierzyste użyte do przeszczepu pochodziły z krwi jego siostry. Szacuje się, że do końca 2011 r. pobrano i zmagazynowano na świecie co najmniej milion porcji krwi pępowinowej i wykonano ponad 25 tys. zabiegów jej przeszczepienia.

Wszystkim poszukującym informacji na temat krwi pępowinowej, jej pobierania i przechowywania polecam stronę www.krewpepowinowa.pl.