Wicedyrektor Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych
Mazowsze jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się regionów Polski. Charakteryzuje się najwyższym tempem wzrostu gospodarczego, generuje obecnie prawie 22 proc. PKB kraju, posiada ogromny potencjał biznesowy, badawczo-rozwojowy i pracowniczy. W kolejnych latach powinien nastąpić dalszy ciąg pozytywnych zmian. Będzie to możliwe m.in. dzięki nowemu rozdaniu funduszy z Unii Europejskiej.
Co czeka Mazowsze w nowej perspektywie?
Na lata 2014-2020 Polska otrzymała 120,1 mld euro ze środków unijnych, w tym aż 82,5 mld euro w ramach funduszy polityki spójności. W obecnej perspektywie Mazowsze otrzyma łącznie ponad 3,74 mld euro z Unii Europejskiej. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 jest to kwota 2,08 mld euro. Zagwarantowane mamy również prawie 1,7 mld euro w czterech programach krajowych: Inteligentny Rozwój, Polska Cyfrowa, Wiedza Edukacja Rozwój, Infrastruktura i Środowisko.
Środki unijne będą wspierały konkurencyjność i innowacyjność Mazowsza w skali kraju i Europy.
Na inteligentny i zrównoważony rozwój, sprzyjający włączeniu społecznemu i wykorzystujący potencjał regionalnego rynku pracy przeznaczone zostanie właśnie 2,08 mld euro. Projekty, na które możliwe będzie uzyskanie dofinansowania w ramach RPO WM 2014-2020, obejmują 10 obszarów. Co istotne, mogą to być zarówno tzw. projekty twarde (np. inwestycje w odnawialne źródła energii czy drogi), jak i tzw. projekty miękkie (np. edukacja, integracja społeczna czy wsparcie na rynku pracy).
Jakie będą główne obszary wsparcia w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego?
Perspektywa finansowa 2014-2020 na Mazowszu kładzie zdecydowany nacisk na inteligentny i zrównoważony rozwój, sprzyjający włączeniu społecznemu i wykorzystujący potencjał mazowieckiego rynku pracy. Największe środki zainwestowane zostaną w obszar badań i rozwoju, innowacyjności i przedsiębiorczości oraz rozwój e-potencjału regionu (łącznie ponad 645 mln euro, co stanowi aż 30 proc. programu), rozwój regionalnego systemu transportowego (367,2 mln euro) i przejście na gospodarkę niskoemisyjną (324,3 mln euro). W ramach RPO WM łącznie 26 proc. (545,1 mln euro) nakładów finansowych Mazowsze chce przeznaczyć na projekty wzmacniające rozwój rynku pracy, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i walkę z ubóstwem, a także edukację.
W ramach RPO WM promowane będą projekty wspierające tzw. inteligentne specjalizacje regionu,
czyli obszary o największym potencjale rozwojowym. Na Mazowszu wyróżniono cztery inteligentne specjalizacje, które wynikają z Regionalnej Strategii Innowacyjności Województwa Mazowieckiego do 2030 r. Należą do nich: wysoka jakość życia, bezpieczna żywność, inteligentne systemy zarządzania
i nowoczesne usługi dla biznesu. Obszary te mają charakter interdyscyplinarny, aby w jak największym stopniu wzmacniać współpracę, a przez to konkurencyjność regionu. Przykładami projektów z obszaru wysokiej jakości życia będą programy kształcenia stymulujące kreatywność i przedsiębiorczość, bezpiecznej żywności – systemy monitorowania upraw lub hodowli, inteligentnych systemów zarządzania – systemy sterowania ruchem drogowym, natomiast w przypadku nowoczesnych usług dla biznesu mogą to być np. systemy informatyczne wspierające zarządzanie działalnością firmy. Zmiany w zakresie koncentracji tematycznej wynikają z wytycznych Unii Europejskiej, a także z planów rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 r. Zgodnie ze strategią rozwoju celem jest Mazowsze jako region spójny terytorialnie, konkurencyjny, innowacyjny z wysokim wzrostem gospodarczym i bardzo dobrymi warunkami życia jego mieszkańców.
Osie priorytetowe RPO WM 2014-2020 :
- I. Wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej w gospodarce: 278 217 130 euro (EFRR)
- II. Wzrost e-potencjału Mazowsza: 153 599 843 euro (EFRR)
III. Rozwój potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości: 213 369 786 euro (EFRR)
IV. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną: 324 359 153 euro (EFRR)
V. Gospodarka przyjazna środowisku: 91 442 566 euro (EFRR)
VI. Jakość życia: 116 411 947 euro (EFRR)
VII. Rozwój regionalnego systemu transportowego: 367 285 892 euro (EFRR)
VIII. Rozwój rynku pracy: 137 885 055 euro (EFS)
IX. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem: 172 375 061 euro (EFS)
X. Edukacja dla rozwoju regionu: 161 901 986 euro (EFS)
XI. Pomoc techniczna: 72 991 719 euro (EFS)
Kto będzie mógł skorzystać z unijnych dotacji?
Adresatami dotacji unijnych będą mogły być jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa,
w szczególności mikro, małe i średnie (MŚP), powiązania kooperacyjne, ośrodki innowacyjności, instytucje otoczenia biznesu (IOB), instytucje ochrony zdrowia, instytucje kultury, nauki i edukacji, organizacje pozarządowe i społeczne oraz związki wyznaniowe, podmioty wdrażające instrumenty finansowe
oraz podmioty świadczące usługi publiczne na rzecz samorządu. Trzeba jednocześnie pamiętać, że o dotacje będą mogły ubiegać się podmioty, które mają siedzibę na terenie woj. mazowieckiego lub prowadzą na jego terenie działalność.
Czy polityka zrównoważonego rozwoju, jaką prowadzi Mazowsze ma odzwierciedlenie w RPO WM 2014-2020?
Jednym z założeń polityki spójności, a więc również projektów dofinansowywanych z EFRR i EFS w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020 jest wspieranie zrównoważonego rozwoju regionu. W tym celu na Mazowszu wprowadzono dwa dodatkowe instrumenty terytorialne – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego – ZIT (obejmujące Warszawę i 39 gmin) oraz Regionalne Inwestycje Terytorialne – RIT (obejmujące 5 subregionów – ciechanowski, ostrołęcki, siedlecki, radomski i płocki). Wprowadzenie ZIT i RIT ma na celu zainspirowane samorządów do współpracy i podejmowania wspólnych inicjatyw, aby zwiększać spójność terytorialną regionu.
Już w tym roku zaplanowano pierwsze nabory wniosków w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (na łączną kwotę 66,6 mln euro) i Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (na łączną kwotę 61,6 mln euro). Konkursy z Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych będą dotyczyły wsparcia rozwoju MŚP przez uporządkowanie terenów inwestycyjnych, mobilności miejskiej (parkingi typu „parkuj i jedź”, ścieżki
i infrastruktura rowerowa), wsparcie kształcenia ogólnego. W ramach wsparcia rozwoju subregionów woj. mazowieckiego przewidziane są natomiast nabory wniosków na inwestycje z obszaru e-zdrowia, transportu oraz podobnie jak w przypadku Warszawy i jej obszaru funkcjonalnego – wsparcia rozwoju MŚP przez uporządkowanie terenów inwestycyjnych.
Czy będą mogły być realizowane projekty inwestycyjne?
Warto podkreślić, że projekty inwestycyjne będą możliwe do zrealizowania w dużo mniejszym stopniu, niż było to w unijnej perspektywie 2007-2013. RPO WM 2014-2020 zakłada potrzebę zapewnienia odpowiedniego zaplecza badawczo-rozwojowego, dlatego na udoskonalenie infrastruktury B+R jednostek naukowych zaplanowano aż 125,1 mln euro.
W przypadku biznesu na tworzenie lub rozwój zaplecza B+R przewidziano 40,1 mln euro, natomiast zdecydowanie więcej środków zaplanowano na samą realizację projektów badawczo-rozwojowych, w tym realizowanych we współpracy z sektorem naukowym (110,6 mln euro).
Projekty inwestycyjne będą dostępne w obszarze rozwoju transportu regionalnego, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, a także poprawy jakości życia. W nowym RPO WM nie znajdziemy natomiast inwestycji
z zakresu gospodarki wodno-ściekowej (projekty przesunięte na poziom krajowy, do programu Infrastruktura i Środowisko), turystyki (oprócz projektów związanych z adaptacją i modernizacją obiektów zabytkowych,
w celu nadania im nowych funkcji gospodarczych). Projekty inwestycyjne wspierające rozwój internetu szerokopasmowego możliwe będą do zrealizowania wyłącznie na poziomie krajowym, w ramach Programu Operacyjnego Cyfrowa Polska.
Jak będzie wspierana przedsiębiorczość na Mazowszu?
Na rozwój przedsiębiorczości w ramach RPO WM 2014-2020 zaplanowano ponad 366 mln euro. Zdecydowana większość środków rozdysponowana zostanie w formie bezzwrotnych dotacji.
Wsparcie dla przedsiębiorców będzie obejmowało między innymi realizację projektów badawczo-rozwojowych, tworzenie firmowych centrów badawczych, wzmacnianie współpracy biznesu z nauką, umiędzynarodowienie działalności, wdrażanie innowacyjnych procesów, usług i produktów, a także rozwój technologii własnej lub nabytej. Beneficjenci będą mogli ubiegać o dofinansowanie zarówno w ramach regionalnego programu operacyjnego, jak i krajowego programu Inteligentny Rozwój.
Na poziomie regionalnym wsparcie kierowane będzie głównie do przedsiębiorców z sektora MŚP. Możliwe jednak będzie ubieganie się o środki unijne przez duże firmy, o ile zdecydują się na realizację projektów
we współpracy z innymi podmiotami, np. firmami z sektora MŚP, organizacji pozarządowych i instytucji badawczych.
Kiedy możemy się spodziewać pierwszych naborów, jakiego obszaru wsparcia będą one dotyczyły?
Już we wrześniu ruszą pierwsze konkursy. Zarząd Województwa na początku maja przyjął harmonogram konkursów na 2015 r., w którym do rozdysponowania będzie 215,9 mln euro, czyli ok. 870 mln zł. Pojawi się też kilka nowości. Wnioski będzie można składać tylko elektronicznie, a do dyspozycji beneficjentów będzie więcej niż dotychczas doradców, którzy pomogą przygotować dokumentację.
Od 8 czerwca trwał nabór wniosków o dofinansowanie projektów ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach osi priorytetowej VIII Rozwój rynku pracy, Działanie 8.1 – Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych przez PUP – projekty pozakonkursowe z alokacją ponad 66 mln zł. Nabór ogłosił Wojewódzki Urząd Pracy
z Warszawy. Wsparciem zostaną objęte osoby zarejestrowane jako bezrobotne, będące w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, osoby powyżej 50. roku życia, osoby z niepełnosprawnościami, osoby długotrwale bezrobotne, osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych, kobiety. W przedmiotowym naborze wsparcie kierowane jest do osób w wieku 30 lat i powyżej zgodnie z kryterium „Projekt zakłada objęcie wsparciem osób w wieku 30 lat i powyżej”. Kryterium wynika z demarkacji między RPO a POWER, zgodnie z którą w RPO wsparcie jest kierowane do osób w wieku 30 lat i powyżej, zaś w ramach POWER wsparcie otrzymają osoby w wieku 18-29 lat.
W III kwartale uruchomione zostanie wsparcie (1,13 mln euro) dotyczące koordynowania rozwoju sektora ekonomii społecznej (za ten projekt odpowiedzialne będzie Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej). Również w tym czasie ruszą dwa projekty Samorządu Województwa związane z edukacją – dwa programy stypendialne. Oba będą dotyczyły uczniów z wysokimi wynikami i osiągnięciami – 570 tys. euro na projekt w szkolnictwie ogólnym i 286 tys. euro – dotyczące szkolnictwa zawodowego.
Wśród projektów pozakonkursowych jest też inicjatywa Samorządu Województwa – projekt integrujący istniejące instytucje otoczenia biznesu, zwłaszcza sektor małych i średnich przedsiębiorstw (prawie 7,83 mln euro na stworzenie dla MŚP kompleksowej oferty wspierającej ich w rozwoju).
Nowością będzie składanie wniosków jedynie elektronicznie. Posłuży do tego Lokalny System Informatyczny (LSI) stworzony specjalnie dla nowej perspektywy. O bieżących konkursach będzie można się dowiadywać przede wszystkim ze strony www.funduszedlamazowsza.eu. Rusza więc kampania informacyjna, podczas której mieszkańcy Mazowsza będą mogli dowiedzieć się, na co będzie można pozyskać środki nie tylko w ramach RPO WM, ale też innych programów unijnych zarządzanych przez poszczególne ministerstwa.
Pierwszy konkurs dla przedsiębiorców zorganizowany zostanie w IV kwartale bieżącego roku. Konkurs będzie miał na celu wspieranie transferu technologii do biznesu i sprzyjanie współpracy pomiędzy nauką
a biznesem. Przedmiotem konkursu będą bony na projekty badawczo-rozwojowe, pozwalające przedsiębiorcom na rozpoczęcie współpracy z jednostkami naukowymi lub zdobycie doświadczenia w prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych w mniejszej skali (do wartości kilkudziesięciu tysięcy złotych). Na konkurs ten zaplanowano 5 mln euro. Kolejne konkursy przedsiębiorców planowane są od 2016 r.
W III i IV kwartał 2015 r. zaplanowano realizację naborów wniosków na łączną kwotę ponad 215 mln euro, w tym na nabory w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych zaplanowano 66,6 mln euro, natomiast w ramach Regionalnych Inwestycji Terytorialnych przewidziano 61,6 mln euro.
W III kwartale br. zrealizowane zostaną nabory wniosków na projekty z zakresu e-usług (e-administracja, e-zdrowie), zmian klimatu (wsparcie Ochotniczych Straży Pożarnych), przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, ekonomii społecznej, edukacji przedszkolnej, kształcenia i doskonalenia zawodowego osób dorosłych. W IV kwartale odbędą się konkursy m.in. w ramach efektywności energetycznej, ochrony bioróżnorodności, zwiększania dostępności usług społecznych, wsparcia kształcenia ogólnego, modernizacji oferty kształcenia zawodowego dla uczniów.
Ostatni kwartał tego roku to również kilka naborów na inwestycje w ramach ZIT i RIT. Konkursy
z Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych będą dotyczyły wsparcia rozwoju MŚP przez uporządkowanie terenów inwestycyjnych, mobilności miejskiej (parkingi typu „parkuj i jedź”, ścieżki i infrastruktura rowerowa), wsparcie kształcenia ogólnego. W ramach wsparcia rozwoju subregionów woj. mazowieckiego przewidziane są natomiast nabory wniosków na inwestycje z obszaru e-zdrowia, transportu oraz – podobnie jak w przypadku Warszawy i jej obszaru funkcjonalnego – wsparcia rozwoju MŚP przez uporządkowanie terenów inwestycyjnych. Szczegółowe informacje o konkursach dostępne są na nowej stronie RPO WM 2014-2020 www.funduszedlamazowsza.eu
System instytucjonalny RPO WM 2014-2020
Zarząd Województwa Mazowieckiego pełni rolę Instytucji Zarządzającej (IZ) regionalnym programem oraz instytucji certyfikującej wydatki. Wdrażaniem programu zajmują się trzy Instytucje Pośredniczące (IP): Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych w Warszawie (osie priorytetowe I-VII i IX-X) , Wojewódzki Urząd Pracy W Warszawie (oś priorytetowa VIII) i Miasto Stołeczne Warszawa (projekty w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego).