Wbrew powszechnemu przekonaniu, zatrucie salmonellą jest groźne przez cały rok, nie tylko latem, chociaż właśnie w tym okresie notuje się znaczny wzrost zachorowań na salmonellozę. Ma na to wpływ wysoka temperatura i niestety, ciągle jeszcze niedostateczny poziom higieny w miejscach gdzie wypoczywamy. Co trzeba wiedzieć o salmonelli i sposobach zabezpieczenia się przed zakażeniem?
Salmonella to rodzaj bakterii z rodziny Enterobacteriaceae, charakteryzujący się średnią wielkością i grupujący Gram-ujemne względnie beztlenowe pałeczki. Dzieli się je na dwa gatunki: Salmonella enterica oraz Salmonella bongori i wyróżnia następujące ich rodzaje:
Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurim, Salmonella Virchow, Salmonella Hadar – są to bakterie, które wywołują zapalenie jelita cienkiego oraz grubego i stanowią główną przyczynę bakteryjnych zatruć pokarmowych.
Salmonella Typhi – wywołująca dur brzuszny.
Salmonella Paratyphi – wywołująca dury rzekome.
Po wniknięciu do organizmu salmonella przedostaje się do przewodu pokarmowego i zaczyna wytwarzać toksyny, które atakują błonę śluzową przewodu pokarmowego. Pałeczki salmonelli odkrył w 1885 roku amerykański weterynarz Daniel E. Salmon badając jelita świni.
Jak dochodzi do zatrucia? Mówi się, że salmonella lubi surowe mięso – szczególnie drobiowe, jajka, rozmrożone lody lub mrożonki, niedogotowane lub niedopieczone potrawy. Przenoszą ją gryzonie i muchy, dlatego trzeba odpowiednio zabezpieczyć przed nimi żywność. Salmonelloza jest często nazywana chorobą brudnych rąk – brak higieny sprzyja zakażeniu.
Pierwsze objawy zatrucia mogą pojawić się już 8 godzin po zjedzeniu skażonego produktu – są to bóle brzucha i głowy, wymioty, biegunka, podwyższona temperatura. Jednak najczęściej choroba daje o sobie znać po 18-24 godzinach od zakażenia.
Leczenie zatrucia salmonellą zależy od stopnia zakażenia organizmu. Zwykle wystarcza kilkudniowa dieta, zażycie węgla leczniczego. Jeśli objawy nie ustępują przez 2-3 dni, podaje się antybiotyk. W cięższych przypadkach niezbędne jest umieszczenie chorego w szpitalu, gdzie wykonuje się specjalistyczne badania, tzw. posiew, aby upewnić się jakiego rodzaju bakterie spowodowały zatrucie i dobrać odpowiednie leczenie. Kolejny posiew robi się już po kuracji, aby sprawdzić czy organizm pacjenta jest wolny od bakterii. W przeciwnym razie może on zarażać innych.
Zakażenie salmonellą jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci, ponieważ szybko może dojść u nich do odwodnienia.
W przypadku rozprzestrzenienia się zakażenia, chorych leczy się w szpitalu za pomocą antybiotyków. W przeciwnym wypadku mogą im grozić niebezpieczne powikłania, np. różnego rodzaju objawy toksyczne, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, posocznica, a w ciężkich zatruciach nawet sepsa.
Aby uchronić się przed zatruciem salmonellą, należy przestrzegać następujących zasad:
surowe mięso, drób, ryby i jaja należy przechowywać z dala od produktów gotowych do spożycia, a do ich krojenia używać łatwych do umycia: szklanej lub plastikowej deski i noża,
rozmrożonych produktów nie należy ponownie zamrażać,
nie należy jeść lodów czy innych ciast i deserów, które nie były dobrze schłodzone, a szczególnie produktów rozmrożonych i ponownie zamrożonych,
skorupki jaj przed włożeniem do lodówki i przed użyciem trzeba parzyć wrzątkiem przez ok. 10 sekund,
tatar i inne potrawy z surowego mięsa najlepiej jest przygotowywać w domu, używając produktów ze znanego źródła,
nie należy spożywać niedopieczonych, niedogotowanych potraw (uwaga na letnie grille) – wysokie temperatury w czasie smażenia, duszenia i pieczenia niszczą drobnoustroje,
nie wolno kupować mięsa niewiadomego pochodzenia,
nie należy pić nieprzegotowanej wody,
ważne jest zachowanie higieny osobistej i higieny przygotowania posiłków – należy myć ręce po powrocie z dworu, skorzystaniu z ubikacji, przed przygotowaniem posiłków, przed jedzeniem. Niezwykle ważne jest wyrobienie tego nawyk u dzieci, ponieważ badania prowadzone w polskich przedszkolach wykazuję, że polskie maluchy nie myją rąk!