– Samorządy odgrywają fundamentalną, strategiczną rolę w procesie rozwoju Warmii i Mazur, jak i wszystkich regionów kraju – mówi marszałek województwa warmińsko-mazurskiego GUSTAW MAREK BRZEZIN. – Doświadczenia naszej działalności niezaprzeczalnie wskazują na to, że widoczny postęp społeczno-gospodarczy jest w dużej mierze zasługą samorządowej aktywności. Mamy ten gen roztropności w wydatkowaniu środków publicznych i jesteśmy sprawnymi dysponentami, a także beneficjentami europejskiej pomocy.

Czy pandemia zmieniła postrzeganie wyzwań stojących przed regionem?

– Na Warmii i Mazurach niezmiennie nie tracimy z oczu horyzontu, wciąż myślimy o rozwoju strategicznym i poszukujemy nowych kierunków działań, m.in. konsekwentnie przekuwając unikatowe walory przyrodnicze w największe gospodarcze atuty. Trwa programowanie funduszy unijnych nowej perspektywy finansowej. Rzecz jasna, od momentu pojawienia się pandemii COVID-19 priorytetowym zadaniem wszystkich instytucji zarządzających w Polsce było wdrożenie i sfinansowanie działań niwelujących jej skutki oraz wspierających walkę z nią. Spowodowało to szereg opóźnień w przygotowywaniu regulacji europejskich oraz krajowych ram dla przygotowania programów operacyjnych na lata 2021-2027.

No właśnie, wirus zdaje się chwilowo delikatnie odpuszczać, ale sumowanie strat dopiero się rozpoczyna.

– Pamiętamy o tym, widzimy, jak wiele już zmieniła w naszym życiu pandemia spowodowana wirusem Sars-CoV-2. Zakładamy, że część środków spójności będzie przeznaczona na usuwanie skutków kryzysu. Samorząd województwa planując najbliższą interwencję, bierze również pod uwagę tę konieczność, dostosowując fundusze unijne do bieżącej sytuacji. Ważną rolę odegrają wzmocnienia szeroko pojętego systemu ochrony zdrowia, a także działania poprawiające kondycję przedsiębiorstw regionu, w tym ich odporność na kolejne spowolnienia gospodarcze. To czas szczególnych wyzwań.

W tej trudnej sytuacji zarząd województwa na walkę z pandemią i przeciwdziałanie jej społeczno-gospodarczym skutkom dotychczas przeznaczył 201 mln zł z RPO WiM 2014-2020 oraz 9,3 mln zł z budżetu województwa.

Szybkie i sprawne uruchomienie wsparcia w sferze ochrony zdrowia i przedsiębiorczości to jedno, a co z planami dalekosiężnymi?

– Kierunkiem, w jakim chcemy zmierzać, jest określona jeszcze w 2005 r. wizja województwa warmińsko-mazurskiego zawierająca się w krótkim, lecz wiele znaczącym haśle: „Warmia i Mazury regionem, w którym warto żyć…”. Pozostaje ona aktualna, ponieważ wciąż najlepiej syntetyzuje oczekiwania społeczne, co do szans rozwojowych, planów życiowych mieszkańców, a także postrzegania Warmii i Mazur. I takie też są aspiracje samorządu województwa.

I na realizację tych aspiracji zostanie przeznaczony nowy regionalny program, finansowany z funduszy europejskich?

– Program regionalny to w każdej edycji główne narzędzie realizacji celów strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Są to zapowiadane przez nas przedsięwzięcia i projekty priorytetowe, propozycje inwestycji zgłoszone do Krajowego Planu Odbudowy oraz projekty strategiczne samorządu województwa. To m.in. działania sprzyjające tworzeniu otoczenia nowoczesnej gospodarki, takie jak parki naukowo-technologiczne, tereny inwestycyjne, wyzwania związane z cyfryzacją województwa i polityką cyberbezpieczeństwa. To także np. port w Elblągu, Kanał Elbląski, szlaki wodne Warmii i Mazur czy Masterplan dla obszaru Wielkich Jezior Mazurskich.

Czy zakończyły się negocjacje z rządem kwoty nowego programu regionalnego dla województwa warmińsko-mazurskiego? Punkt wyjścia nie był optymistyczny…

– Był krzywdzący i mówiliśmy o tym głośno. Zaproponowana w projekcie Umowy Partnerstwa alokacja na realizację naszego programu była o ponad 0,5 mld euro mniejsza w stosunku do obecnej perspektywy. Groziło to marginalizacją regionu i zahamowaniem jego wzrostu, dlatego bardzo mocno zabiegaliśmy o zrekompensowanie tak znacznego ubytku środków i przyznanie naszemu województwu dodatkowej kwoty w ramach podziału tzw. rezerwy programowej. Ostatecznie w sumie na realizację naszych zidentyfikowanych potrzeb i przedsięwzięć priorytetowych na lata 2021-2027 otrzymamy ponad 1,731 mld euro, czyli tyle, o ile zabiegaliśmy od początku.

Jak przebiegały te negocjacje?

– Uczestniczyłem w wielu spotkaniach, rozmowach, konsultacjach. Brak zgody na rozwiązania, których konsekwencją byłoby zahamowanie wzrostu gospodarczego regionu wyraziliśmy w Stanowisku Zarządu Województwa w sprawie projektu Umowy Partnerstwa, przyjętym przez Sejmik Województwa i przesłanym do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Stanowisko to poparły samorządy, organizacje społeczne i pozarządowe. Swoje potrzeby wyartykułowaliśmy również w Mandacie Negocjacyjnym do Kontraktu Programowego dla Warmii i Mazur skierowanym do MFiPR, co z pewnością miało znaczący wpływ na ostateczny charakter algorytmu podziału środków w resorcie. O wsparcie działań samorządu województwa apelowałem do warmińsko-mazurskich parlamentarzystów. W finałowym czasie negocjacji wszystkie opcje polityczne poparły nasze działania i zabiegały o zwiększenie alokacji dla Warmii i Mazur, za co dziękuję. Wszyscy podzielamy pogląd, że ograniczanie środków europejskich wpłynęłoby na wyhamowanie wzrostu gospodarczego, dlatego walczyliśmy o zwiększenie alokacji.

Nasze województwo wyróżnia się różnorodnością i bogactwem walorów przyrodniczych. Zauważalny jest wzrost zainteresowania naszym regionem jako bezpiecznym obszarem do życia i wypoczynku. Dlatego chcemy dalej z udziałem środków europejskich chronić unikatowe przyrodniczo tereny oraz w racjonalny sposób gospodarować zasobami środowiskowymi Warmii i Mazur.

Panie marszałku, zatem nowy plan działania Europy, tzw. Europejski Zielony Ład, nie będzie przeszkodą w dalszym rozwoju Warmii, Mazur i Powiśla?

– W dobie zmian klimatu istotnym zadaniem jest dążenie do zrównoważonego rozwoju, w którym wzrost ekonomiczny nie będzie negatywnie oddziaływał na środowisko naturalne. Chcemy się rozwijać gospodarczo, ale w naszym regionie troska o środowisko naturalne zawsze była priorytetem. Staramy się zachować równowagę pomiędzy postępem przemysłowym a zachowaniem walorów przyrodniczych.

Czy temu ma też służyć nowa akcja promocyjna samorządu województwa „Odkrywamy #GenWarmiiiMazur”?

– Tak, choć dla każdego to hasło może znaczyć coś innego. Dla jednych otaczająca przyroda, dla innych zespół cech osobowych, dzięki którym mają chęć i odwagę do działania w regionie lub świecie. To również okazja do pokazania potencjału inwestycyjnego województwa. Przypominamy w ten sposób o tym, że Warmia i Mazury to region o wysokiej jakości życia, z gospodarką prężnie działającą w harmonii ze środowiskiem naturalnym i społeczeństwem. Utrwalenie wizerunku województwa jako dbającego o nieskażone środowisko, słynącego ze zdrowego życia, inwestycji w zielone technologie, najzdrowszej żywności oraz ekologicznego rolnictwa.

Kogo możemy się spodziewać przy realizacji tej kampanii?

– W nasze działania angażujemy znamienite postaci związane z naszym regionem, zarówno historyczne, jak i współczesne. Są to osoby, które mają w sobie #GenWarmiiiMazur nie tylko dlatego, że stąd pochodzą, ale również wszyscy ci, którzy ów gen w sobie odkryli. Zapraszamy do udziału przedstawicieli branż należących do inteligentnych specjalizacji: drewno, woda, żywność wysokiej jakości, a także innych dziedzin życia m.in. artystów, lekarzy, prawników. Pokazujemy również znane osobistości z Polski i świata, które zmieniły swoje życie i tu zamieszkały, pracują lub po prostu lubią tu spędzać czas.

Wśród postaci historycznych przoduje Mikołaj Kopernik…

– Tak, i jego kreacja będzie nam w tej kampanii towarzyszyć, tym bardziej, że rozpoczęliśmy już przygotowania do 550. rocznicy urodzin uczonego, którą będziemy obchodzić w 2023 r. „Zaangażujemy” postać młodego Kopernika oraz hasło #GenWarmiiiMazur. On jako młody człowiek odkrył w sobie ów gen i jako wszechstronnie wykształcony człowiek, matematyk, astronom, humanista, lekarz i prawnik powrócił do Polski ze studiów we Włoszech, aby osiedlić się na Warmii i Mazurach. To tu pracował, tworzył, realizował pasje, sformułował też pierwszy zarys swojej teorii budowy świata tzw. „Komentarzyk o hipotezach ruchów niebieskich”, prowadził też liczne obserwacje nieba. Tu miały początek jego wielkie dzieła.

Nasi czytelnicy mogą dziś „poznać” młodego Kopernika.

– Ta współczesna grafika została przygotowana przez znanego warmińskiego artystę Roberta Listwana. Twarz na obrazie jest tajemnicza. Daje to odbiorcom przestrzeń do interpretacji i odkrywania. Sami dopowiadają do niego historię, utożsamiają się z bohaterem obrazu. W zamyśle ma to być inspiracja i impuls do działania. Każdy może zobaczyć w postaci Kopernika swoje odbicie i podobnie jak on poczuć magię #GenuWarmiiiMazur, która przyciąga do naszego regionu, jako miejsca dobrego życia, rozwijania się i tworzenia. W oparciu o przesłanie towarzyszące powstaniu „Młodego/współczesnego Kopernika” pokażemy „młodych duchem” mieszkańców regionu oraz osoby z nim związane, które, tu żyjąc, zmieniają świat. Prowadzą z sukcesem innowacyjne przedsiębiorstwa, nie boją się wyzwań, wyróżniają się swoją energią i kreatywnością w Polsce i na świecie. Region Warmii i Mazur jest dla nich inspiracją i atutem – mają lub mogą mieć w sobie GEN WARMII i MAZUR.

Rozmawiała: Monika Popielewska